Formy wsparcia dla osób skazanych przedterminowo opuszczających zakłady karne

Abstract

Problematyka współpracy instytucji służb społecznych w procesie readaptacji osób przedterminowo opuszczających zakłady karne jest stale przedmiotem badań i dyskusji. Bardzo często słyszymy, że ludzie nie wierzą w pozytywną zmianę osoby, która popełniła przestępstwo, i wątpią w skuteczność działań prewencyjno-resocjalizacyjnych. Dzieje się tak, dlatego że obecny system readaptacji przygotowujący więźniów do życia we współczesnym świecie nie jest w pełni kompletny i skuteczny, co potwierdzają liczne badania. Stąd moja decyzja, aby poddać analizie działalność określonych instytucji w procesie przygotowania do życia na wolności osób opuszczających zakład karny. Osadzenie w więzieniu rozpoczyna najczęściej dotąd nieznany etap w życiu – niewątpliwie trudny, gdyż wymaga internalizacji narzuconych norm i przystosowania się do nowych warunków. W takim momencie człowiek zostaje sam, „oderwany” od codzienności, od swoich przyzwyczajeń i upodobań. Niejednokrotnie zdarza się, że osadzony szuka kontaktu i wsparcia w bliskich osobach. Rodzina, przyjaciele, środowisko lokalne są podstawowymi czynnikami, które zapewniają poczucie bezpieczeństwa, przynależności, a także nadają sens życiu. Z tego względu właśnie odbudowywanie przez byłego więźnia relacji z otaczającym światem uważam za kluczową determinantę. Zapewnienie mu wsparcia powinno być również nadrzędnym celem instytucji rządowych i pozarządowych, które w procesie readaptacji odgrywają znaczącą rolę. Biorąc pod uwagę powyższe spostrzeżenia, w niniejszej książce próbuję znaleźć odpowiedź na pytanie, w jakim wymiarze instytucje pomocowe, rządowe, pozarządowe, a także mieszkańcy środowiska lokalnego wpływają na przebieg procesu readaptacji. Całość podzielono na pięć rozdziałów. Rozdział pierwszy to analiza przestępczości z uwzględnieniem zmian ustrojowych, które zaszły po 1989 roku, oraz przedstawienie współczesnych teorii przestępczości. W rozdziale drugim opisano, jak wyglądają w zakładzie karnym proces przygotowania do warunków wolnościowych oraz readaptacja w środowisku po opuszczeniu zakładu karnego. Rozdział trzeci stanowi przegląd współczesnych nurtów resocjalizacyjnych, ze szczególnym zwróceniem uwagi na przejście od instytucjonalnej izolacji do oddziaływań wolnościowych i aktywizacji skazanych. Zaprezentowano tam również funkcje Indywidualnych Planów Oddziaływań. Rozdział czwarty to opis metodologicznych podstaw badań własnych. Omówiono w nim cel badań, zmienne i wskaźniki, metody i narzędzia badawcze, a także dobór populacji badawczej i przebieg badań. W ostatnim rozdziale znajdzie Czytelnik analizę i interpretację wyników badań własnych. Publikację zamyka prezentacja wniosków i uogólnień niezbędnych do dalszej pracy naukowej i praktyki resocjalizacyjnej. Liczba badań na temat procesu readaptacji społecznej wciąż jest niewystarczająca, a przecież z punktu widzenia nauki i praktyki resocjalizacyjnej ma on ogromne znaczenie. Mam nadzieję, że książka pozwoli na szersze zrozumienie procesu ponownego przystosowania do warunków wolnościowych za pomocą holistycznych działań konkretnych instytucji.