| dc.description.abstract | Często obecność sztuki w przestrzeni publicznej redukowana jest do tzw. sztuki
zaangażowanej społecznie. Sprowadza się więc ją do takich zjawisk, jak działania
partycypacyjne, happening, performans uliczny, lub do strategii artystycznych,
które problematyzują symbole wizualne funkcjonujące w obszarze publicznej widoczności
i fundujące je ideologie. Choć tego typu praktyki artystyczne również są
przedmiotem tekstów uwzględnionych w 12 tomie „Studia de Arte…”, to jego celem
jest przede wszystkim wykroczenie poza tę perspektywę i ujęcie sztuki jako szeregu
zjawisk kształtujących i kształtowanych przez szeroko rozumianą przestrzeń publiczną
na wielu różnych płaszczyznach.
Przestrzeń publiczna w proponowanym tutaj ujęciu odnosi się tak samo do fizycznie
pojmowanej przestrzeni miejskiej, formowanej przez założenia urbanistyczne
wraz z charakteryzującą ją architekturą, jak i do instytucji wystawienniczych,
gdzie obserwować można całą panoramę stylistyk, estetyk, symboli i treści stanowiących
pochodną różnych postaw światopoglądowych i wartości uznawanych czy
też krytykowanych przez twórców. Innym aspektem tej przestrzeni są szeroko rozumiane
media: od specjalistycznych i branżowych periodyków poświęconych sztuce
po prasę codzienną, radio telewizję i internet. Tak rozumianą przestrzeń publiczną
w pewnym zakresie utożsamić można z przestrzenią debaty publicznej.
Wśród artykułów zawartych w tomie znajdziemy teksty poświęcone festiwalom
fotografii i performansu, które zarówno analizują je pod kątem rozlokowania
geograficznego, próbując uchwycić ich specyfikę jako formy wyrazu artystycznego,
jak i postrzegają je jako swoisty fenomen socjologiczny o ambiwalentnej naturze –
kreujący społeczności, a jednocześnie budujący w nich wewnętrzne hierarchie.
Znajdziemy tutaj wypowiedzi poświęcone rewitalizacji przestrzeni miejskiej, czy
to przy wykorzystaniu strategii charakterystycznych dla działań partycypacyjnych,
czy też dokonywanej niejako „nie wprost” przez artystów tworzących murale i graffiti.
To ostatnie medium analizowane jest również w aspekcie jego skuteczności
i politycznego potencjału w przestrzeni dotkniętej międzynarodowym konfliktem
wojskowym na Ukrainie. Zagadnienie polityczności, rozumianej już nie jako walka
o władzę militarną i ustawodawczą, lecz jako subtelne ewokowanie przemocy
symbolicznej, podjęte zostało w tekstach dotyczących zachodniego landartu oraz
uwikłania twórczości artystycznej – w tym przypadku literackiej – w relacje postkolonialne.
Pytania o rolę sztuki jako dyskursywnego narzędzia w społecznym negocjowaniu
wartości zadawane są w tekstach poruszających temat rzeźby w przestrzeni
publicznej. Analizują one jej rolę w kontekście polityki pamięci, a także propagandy,
i podkreślają niejednoznaczną wymowę symboliki propagowanej przez dyskurs
polityczny wobec gier podejmowanych – często nieświadomie – zarówno przez
twórców, jak i przez odbiorców. Na podobne dwuznaczności w przypadku fotograficznego
zapośredniczenia symboliki narodowej wskazuje tekst dotyczący współczesnej
recepcji Encyklopedii Benedykta Chmielowskiego, a społeczna negocjacja
tożsamości narodowej ukazana zostaje w dyskusji na temat warszawskiej Zachęty,
która toczyła się w międzywojniu.
Niniejszy numer „Annales…” lokuje więc przestrzeń publiczną w obszarze
visual culture studies, stając się interdyscyplinarnym przeglądem relacji pomiędzy
obszarem debaty publicznej a jej wizualnymi zapośredniczeniami. Stawia pytania
dotyczące różnicy pomiędzy strategiami wizualnymi jako elementem przestrzeni
publicznej, który pojawia się w architekturze, fotografii, performansie, rzeźbie, instalacji,
działaniach partycypacyjnych, landarcie lub krytyce artystycznej. Opisując
całe spektrum strategii, w których uobecnia się potencjał dyskursywny sztuk wizualnych
na różnych poziomach debaty publicznej, zebrane teksty analizują, jak
w każdym z tych obszarów sztuka stanowi źródło społecznych rezonansów, kształtuje
sąsiadujące z nią pola i ulega zewnętrznym wpływom oraz jak debata publiczna
staje się konwergencyjnym tyglem, w którym praktyki wypracowane w jednej dziedzinie
przejmowane są przez inne. | pl |
