Living in Urban Interstices: The Survival Practices of Excluded Gypsies in Italian Borderlands

Abstract

The paper focuses on the case-studies of nomad camps in Italy, especially referring to Palermo, a city in Southern Italy, where three groups of “gypsies” have lived for thirty years in ghetto conditions. The nomad camps, regular or irregular, generally constitute a world out of the city, as an encompassed microcosm, without contact with citizenship or public administration, except for voluntary associations. They represent a borderland or a grey zone in front of the rest of the external urban space. Not physically seeing Gypsy communities signifies not caring about them, about their living conditions, about their culture and about their identity. The only interaction between “them” and “us” happens when the Romani exit every morning from the camp and cross the municipal streets: children roam alone, asking for food or going to school, some little boy is disguised as a girl in order to provoke more compassion amongst passing people. Adults, instead, prefer traffic lights for begging for charity (manghel). And so gypsy children are seen as abandoned, while adults are considered unemployed, who do not want to search for a job and are always “producing” children. Within people’s imagery there is a lot of prejudice in terms of exclusivity: first of all the idea that their occidental space is invaded by this unpleasant microcosm that must stay within its boundaries. Roma people, instead, develop a capacity to survive in urban interstices in order to create an informal support network with Italian habitants, that is the gage (or “non Roma people”). These practices often consist of unusual welfare forms of material help for day by day survival, while living in a condition of human rights negation by the majority of society members.

Artykuł stanowi studium przypadku obozów nomadów we Włoszech, głównie w Palermo, gdzie od trzydziestu lat istnieje „getto” zamieszkane przez trzy grupy Cyganów. Obozy koczowników, regularne czy nieregularne, tworzą własny świat poza granicami miasta. Jest to zwarty mikrokosmos, nie utrzymujący kontaktów z urzędem do spraw obywatelskich czy administracją publiczną, z wyjątkiem niektórych stowarzyszeń. Są one pograniczem, szarą strefą w stosunku do pozostałej zewnętrznej przestrzeni miasta. Nie mieć Cyganów w polu widzenia oznacza nie dbać o nich, o ich warunki życiowe, kulturę oraz tożsamość. Jedyna interakcja pomiędzy „nimi” i „nami” ma miejsce, kiedy każdego ranka Romowie wychodzą z obozu i przechodzą przez miejskie ulice: dzieci włóczą się same prosząc o jedzenie czy możliwość pójścia do szkoły; zdarzyło się, że chłopca przebrano za dziewczynkę, by wzbudzić więcej współczucia u mijających go ludzi. Dorośli natomiast wolą żebrać o jałmużnę (manghel) pod światłami na ulicach. Stąd cygańskie dzieci uważa się za zaniedbane, dorosłych zaś za bezrobotnych, którzy szukać pracy nie chcą, ale wciąż „produkują” dzieci. Ludzkie wyobrażenia zawierają wiele uprzedzeń z motywem wyłączenia – przede wszystkim ideę, że ich odwieczna przestrzeń jest okupowana przez ten nieprzyjemny mikrokosmos, który musi pozostać w obrębie jego granic. Romowie natomiast rozwijają zdolności przetrwania w miejskich niszach tworząc nieformalne sieci wsparcia z włoskimi mieszkańcami (tzw. gadziami – „nie-Romami”). Praktyki te często polegają na nietypowych formach pomocy materialnej Romom w ich codziennej walce o przetrwanie, mimo że jednocześnie żyją oni w warunkach pogwałcenia praw człowieka przez większość społeczeństwa.