The making of Mark Twain in the polish context - on the author's 100th death anniversary

Abstract

2010 marked the hundredth anniversary of Mark Twain’s death and thus constituted a good opportunity to reflect upon the author’s reception outside of the English speaking countries. This article discusses reception of Mark Twain in Poland. Paradoxically, although a household name across all social strata and recommended reading for primary schools, Twain as a prolific and versatile writer and social critic remains to a large extent conspicuously absent both in the Polish popular and academic discourse. The aim of this paper is to shed some light on the paradox and reconstruct the eponymous “making of Mark Twain,” by outlining the translation history, publication policy and reception of Twain and his oeuvre in the Polish context. It discusses Twain’s most popular Polish translations, Soviet reading of Twain in the 1950s and Twain’s first and only Polish biography. Finally, it briefly deals with Twain’s translators and critics who can be considered the makers of Twain in Poland.

W roku 2010 przypadła setna rocznica śmierci Marka Twaina, co stwarza doskonałą okazję do refleksji nad odbiorem tego autora w krajach nieanglojęzycznych. W niniejszej pracy omówiono recepcję dzieł Marka Twaina w Polsce. Choć książki tego autora znaleźć można w domach czytelników z różnych warstw społecznych, oraz na liście lektur dla szkół podstawowych, paradoksalnie Twain jako płodny i wszechstronny pisarz oraz krytyk społeczeństwa jest zaskakująco nieobecny w polskim dyskursie popularnym i naukowym. Celem niniejszej pracy jest rzucenie światła na ten paradoks oraz prześledzenie tytułowego „tworzenia Marka Twaina” poprzez przywołanie historii przekładów, polityki publikowania oraz odbioru dzieł Twaina w kontekście polskim. W artykule omówiono najpopularniejsze przekłady dzieł Twaina, interpretację twórczości pisarza z perspektywy radzieckiej w latach pięćdziesiątych ubiegłego stulecia oraz pierwszą, i jedyną, biografię Twaina opracowaną przez polskiego autora. Pokrótce przedstawiono też tłumaczy i krytyków jego dzieł, których uznać można za „twórców” Twaina w Polsce.