Klisze - fotografia, pamięć, obraz graficzny

Abstract

Przedstawiona praca doktorska jest wynikiem moich doświadczeń zarówno jako fotografa, grafika, jak i filmowca amatora. Od czasów szkolnych zajmuję się fotografią analogową, a w okresie studiów poznałem tradycyjne techniki graficzne, co znacznie rozszerzyło mój warsztat artystyczny. Już wtedy trudno mi było ograniczyć zainteresowania do jednej dziedziny sztuki, stąd cykl magisterski powstał w technice linorytu pod opieką profesora Jana Bujnowskiego, a aneksem do dyplomu były fotografie wykonane pod kierunkiem prof. Haliny Cader- Pawłowskiej. Udział w warsztatach gumy chromianowej prowadzonych przez dr Józefinę Bransch-Walczak z Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie spowodował dalsze rozszerzenie moich zainteresowań szlachetnymi technikami fotograficznymi. Od kilku lat w Pracowni Fotografii Wydziału Sztuki, w której pracuję na stanowisku naukowo-technicznym, uczestniczę w zajęciach dydaktycznych, obejmujących między innymi warsztaty z tradycyjnych technik fotograficznych. Biorę także udział w badaniach statutowych prowadzonych przez zespół pod kierunkiem prof. Haliny Cader Pawłowskiej. Badania dotyczą wpływu cyfryzacji na fotograficzne techniki specjalne oraz związków grafiki i fotografii. Mimo, że w mojej twórczości znaczące miejsce zajmuje fotografia cyfrowa, to przygoda ze starymi technologiami fotograficznymi okazała się na tyle interesująca i pełna niespodzianek, że jedna z tych technik, guma chromianowa, zaczęła odgrywać coraz większą rolę w mojej pracy artystycznej. Zebranie doświadczeń w warsztacie gumy chromianowej, którą jednocześnie modyfikowałem i przystosowywałem do swoich potrzeb spowodowało, że stopniowo odkrywałem jej potencjał kreacyjny jako medium wciąż nowoczesnego. Postanowiłem użyć tej techniki do wykonania cyklu prezentowanych prac doktorskich. Powstały 22 grafiki w formacie 100x70 cm. Ich założenia ideowe oscylują wokół wspomnień, procesu zapamiętywania oraz szeroko pojętej pamięci. Podczas kilkudziesięciu lat mojej praktyki fotograficznej zgromadziłem pokaźne archiwum fotografii analogowej. Na początku, w związku z niedostatkiem wiedzy i doświadczenia, część klisz posiadała różnego rodzaju wady wynikające z niedoskonałości procesu technologicznego. Plamy z odczynników chemicznych, rysy, wysoka ziarnistość obrazu oraz inne efekty związane ze złymi warunkami przechowywania negatywów, po latach stały się mimowolnym świadectwem czasu, okazały się wartością inspirującą artystycznie. Te niedoskonałe, amatorskie klisze, będące jednak materialnym zapisem przeżytych chwil, posłużyły mi do wykonania matryc do cyklu doktorskiego.

The present doctoral dissertation is an effect of my experience both in the capacity of a photographer and

printmaker, but also amateur filmmaker. 1 have been involved with analogue photography since my school years,

whereas during my university course 1 became acquainted with traditional printmaking techniques, which has greatly

contributed to expanding my artistic skills. During several years of gaining experience in the gum bichromate

studio, a method which I simultaneously modified and adapted to my needs, 1 was gradually discovering its creative

potential of a medium that has lost none of its progressive and up-to-date nature. In connection therewith, I

resolved to employ this method to produce a cycle of works for my doctoral dissertation. As a result twenty two

100x70 cm prints were produced, with ideological premises revolving around the process of remembering,

recollections, and broadly understood memory. Over the years of my photographic practice 1 have collected a sizeable archive of analogue photographs. Chemical

reagent stains, scratches, high granularity of image, and other effects related to poor conditions in which

negatives were stored and my insufficient experience at the beginning of the adventure with photography, after

years became an involuntary testament to time, and proved to be an artistically inspiring value. I used these

imperfect amateur films which, nevertheless, constitute a material record of experienced moments, to produce

matrixes for the doctoral cycle. In relation to my prints, I treat the film as a specific type of an external memory concealing instants, clippings,

memories of youth, moments recorded with a camera and light on the film. I chose only some of the frames. I find it difficult to say why I selected some of them while discarding others. In

doing so, I applied the 'ordinary photograph' criterion, i.e. the photograph that is taken on various occasions,

for example - when one is having a good time with friends. For me the gum bichromate technological process, which I modified and then used, is close to the process of

remembering and it is as important as the final effect. In the course of my work on the Klisze - fotografia,

pamięć, obraz graficzny [Films - the Photograph, Memory, Graphic Image] cycle, the order of technological

operations evoked associations with the order in which events are remembered and then retrieved. In my prints, the

use of digital technology at the stage of producing (preparing) the matrix is not aimed at altering the image, but

it rather fulfils an ancillary role, not interfering with the work's structure, but significantly shortening the

time of its creation. I can modify the graphic image not only during exposure, but also in developing, which is

characteristic of the noble photographic techniques. The use of a digital matrix also allowed for more precise

control of the technique, without depriving the image of the features of handicraft. The gum bichromate, falling

within the category of noble photographic techniques, is one of those few which permit the artist to develop their

own methods of proceeding in a very extensive scope. It is an extremely valuable characteristic of the technique at

issue. In preparing my doctoral dissertation, I was intrigued by the degree to which the world of memory and recollections

and the world of analogue and digital technology may permeate and influence each other, creating and enriching the

language of arts. In creating the works included in the cycle entitled KLISZE - FOTOGRAFIA, PAMIĘĆ, OBRAZ GRAFICZNY

[FILMS - THE PHOTOGRAPH, MEMORY, GRAPHIC IMAGE], I wanted them to become prints hailing from memory, from

recollections of moments recorded on the negatives in my archive, my 'external memory'.