Kumulacja metali u wybranych organizmów środowiska wodnego

Abstract

Terenem badań do niniejszej pracy był staw hodowlany w miejscowości Wielkie Milickie w województwie dolnośląskim. Obszar na którym się znajduje, teoretycznie uchodzi za nieskażony, a samo stanowisko badań jest oddalone od źródeł skażenia przemysłowego i motoryzacyjnego. Celem pracy była ocena stopnia kumulacji wybranych metali ciężkich (kadmu, ołowiu, miedzi i cynku) w różnych elementach ekosystemu wodnego, na przykładzie stawu hodowlanego. W tym celu do badań pobrano próbki wody, osadu dennego, roślin (rzęsy drobnej oraz trzciny pospolitej), mięczaków (szczeżui pospolitej i błotniarki stawowej), ryb (karpie) oraz przedstawicieli ptaków wodnych (krzyżówka i kormoran czarny). Rzęsę drobna badano w całości, z trzciny pospolitej wyodrębniono kłącze oraz łodygę, ze szczeżui oraz błotniarki wypreparowano do badań muszle, nogi i gruczoły trzustko-wątrobowe. Spośród zwierząt kręgowych z karpi pobrano do badań skórę, łuski, skrzela, serce i mięśnie, a z ptaków wodnych były to: płuca, serca, wątroby, mięśnie piersiowe i mięśnie udowe. Badania te miały służyć rozpoznaniu głównego rezerwuaru metali w ekosystemie wodnym; oznaczeniu stężenia metali u elementów tego samego poziomu troficznego; porównania stopnia kumulacji metali na różnych poziomach troficznych; rozpoznania zależności pomiędzy metalami ksenobiotycznymi i mikroelementami; a także wykorzystania poszczególnych elementów badanego ekosystemu do badań biomonitoringowych. W celu realizacji badań zebrany materiał poddano odpowiednim procedurom (suszenie, mineralizacja). Następnie metodą spektrofotometrii atomowej zmierzono stopień kumulacji kadmu, ołowiu, miedzi i cynku w badanym materiale biologicznym. Uzyskane wyniki opracowano przy użyciu analizy statystycznej i zestawiono w formie opisu, tabel i wykresów. Przeprowadzone analizy wykazały, że najlepszymi biokaumulatorami metali w środowisku wodnym były mięczaki i rzęsa wodna. Stężenia metali u organizmów z różnych grup troficznych różniły się od siebie. Przy czym metale ksenobiotyczne występowały z reguły w wyższych stężeniach w organach roślin niż w narządach zwierząt (za wyjątkiem mięczaków) a metale biogenne występowały w wyższych stężeniach w narządach zwierząt, niż w organach roślinnych co z pewnością jest związane z dużymi różnicami w aktywności metabolicznej występującymi między tkankami roślinnymi i zwierzęcymi.