Wpływ Symultaniczno-Sekwencyjnej Nauki Czytania® na stopień gotowości szkolnej

Abstract

Przybywa dzieci z trudnościami w opanowaniu umiejętności językowych. Przyczyn tych trudności upatruje się w zmianach cywilizacyjnych, szybkim tempie życia, sposobie funkcjonowania współczesnej rodziny, powszechnej dostępności nowych technologii. Wszechobecne obrazy rozwijają prawą, niejęzykową półkulę mózgu. Komputer, telewizor, tablet i komórka to dzisiaj członkowie rodziny, w której brakuje czasu na codzienną rozmowę i zabawę z dzieckiem. Rozmawiając, opowiadając, czytając dziecku stymulujemy jego lewą półkulę mózgu i rozwój językowy. Dlatego tak istotne jest wykorzystanie okresu przedszkolnego dla kształtowania kompetencji językowych. Od nich zależy szkolna kariera dziecka. Zakłócony proces nabywania języka opóźnia rozwój procesów poznawczych. Język jest nie tylko narzędziem komunikacji. Stymuluje też rozwój dziecka. Dziecko uczy się szybko dzięki kontaktom społecznym z opiekunami, którzy bawią się z nimi. Wyniki badań neurobiologicznych podkreślają, że należy stworzyć dziecku możliwość poznania wielu ciekawych rzeczy. Mózg dziecka dojrzewa i uczy się jednocześnie. Przyczyna problemów z nauką czytania często tkwi w zaburzonym „okablowaniu" między ośrodkami mowy. U dzieci mających te problemy narasta niechęć do czytania, nauki i szkoły. Obserwując moich uczniów zauważyłam, że: ci, którzy rozpoczęli naukę w szkole z umiejętnością czytania opanowaną w stopniu podstawowym lepiej radzili sobie, lubili czytać. Uczniowie, którzy okupili naukę czytania ogromnym wysiłkiem w klasie pierwszej nie lubili czytać. Obserwowałam niechęć do czytania już u przedszkolaków. Sześciolatki z chęcią rozpoczynały naukę czytania, poznawały pierwsze litery, natomiast nie radziły sobie z odczytywaniem wyrazów. Doświadczenia z terapii stymulującej rozwój językowy dzieci poprzez wczesną naukę czytania pozwoliły mi na wysunięcie wniosku, że to zbyt krótki czas na realizację pierwszego etapu nauki czytania, niewystarczająca stymulacja funkcji poznawczych, jak również metoda nauki czytania gasiły zainteresowanie i motywację dzieci do poznawania świata pisma. Szukanie sposobów pomocy dzieciom mającym trudności w opanowaniu umiejętności językowych stało się obiektem moich zainteresowań i badań naukowych. Celem badań było: ocena efektywności stosowania metody Symultaniczno-Sekwencyjnej Nauki Czytania® oraz jej wpływ na rozwój językowy przedszkolaków i ich gotowość szkolną, a także opracowanie dla nauczycieli programu kształtowania językowej gotowości szkolnej Symultaniczno-Sekwencyjną Metodą Nauki Czytania®. Badanie właściwe poprzedziły badanie pilotażowe. W 2005 roku napisałam program „Lubię czytać" dla dzieci 6-letnich rozpoczynających naukę czytania. W programie wykorzystałam metodę symultaniczno-sekwencyjną. Był on realizowany w dwóch przedszkolach. Nauczyciele uczyli czytania nową metodą, ale także stymulowali rozwój psychomotoryczny przedszkolaków (percepcja wzrokowa, słuchowa, duża i mała motoryka, mowa, komunikacja interpersonalna, myślenie, pamięć). Sprawdziłam efekty programu (test czytania i badanie mowy). Okazało się, że wzrosły kompetencje językowe dzieci. W badaniach właściwych zastosowałam metodę eksperymentalną. Chciałam zbadać wpływ sylabowej nauki czytania na poziom kompetencji językowych i gotowości szkolnej dzieci przedszkolnych. Wybrałam technikę grup równoległych - plan z grupą kontrolną bez pomiaru początkowego. Napisałam innowację. Zawierała rozkład materiału, konspekty, pomoce oraz test sprawdzający umiejętność czytania. Wprowadziłam program w grupie eksperymentalnej. Innowacja została zatwierdzona w Kuratorium Oświaty w Katowicach i trwała cztery lata. Na koniec porównałam rozwój dzieci z grupy innowacyjnej, z grupą kontrolną. W tej grupie dzieci nabywały umiejętności językowe metodą fonetyczną. Celowy był wybór grup przedszkolnych, z publicznych przedszkoli. Przy wyborze placówki realizującej innowację było ważne posiadanie przez nauczycieli kwalifikacji do pracy metodą prof. J. Cieszyńskiej. Pozostawałam w roli autora innowacji i metodycznego konsultanta nauczycieli. Losowy był dobór dzieci do grup. Kryteria przyjęć w obydwu przedszkolach były takie same. W badaniu zastosowałam następujące techniki: wywiad (np. dyrektorzy), analizę dokumentów (np. dzienniki), obserwację (zajęć dydaktycznych, spotkań z rodzicami), ankietę dla nauczycieli. Wykorzystałam następujące narzędzia: test logopedyczny, test gotowości szkolnej, test czytania, percepcji słuchowej i lateralizacji. W 2011 roku przeprowadziłam pomiar końcowy w grupie innowacyjnej i kontrolnej. W badaniach wprowadziłam etap drugi, czyniąc je badaniami podłużnymi. W 2013 r. odnalazłam dzieci badane wcześniej dzieci. Byli uczniami klas drugich szkół podstawowych. Przeprowadziłam badanie ankietowe z ich nauczycielami. W kwestionariuszu ocenili oni poziom gotowości szkolnej uczniów, umiejętność czytania a także jak uczniowie radzą sobie w szkole. Chciałam zbadać wpływ wczesnej nauki czytania na sukces szkolny dzieci. Wyniki badań wykazały, że rozwój badanych umiejętności dzieci z grupy innowacyjnej był lepszy. Osiągnęły one wyższy poziom gotowości szkolnej. Lepiej również te dzieci radziły sobie w szkole niż dzieci z grupy kontrolnej. Moim wnioskiem jest wprowadzenie elementarnego etapu nauki czytania w przedszkolach. Wczesna nauka czytania nie tylko wpływa na karierę szkolną przyszłych uczniów, ale również kształtuje ich pozytywny stosunek do czytania i aktywność czytelniczą. Kształtowanie językowej gotowości szkolnej przedszkolaków jest najskuteczniejszą profilaktyką trudności w nauce czytania, trudności szkolnych i analfabetyzmu.

The number of children with language difficulties is constantly increasing. The reasons for this problem can be found in the increased pace of life, the way modern families function or the easy access to new technologies. Ubiquitous images stimulate the right, unilingual hemisphere. Computers, TV-sets and tablets consume family leisure time which could be spent on conversations or playing with a child. Conversations, storytelling and reading stimulate the child's left hemisphere which is responsible for language. Therefore, it is essential to use the preschool period to develop linguistic competence. The child's school career depends on it. Language is not only a communication tool. Disrupted process of language acquisition delays the cognitive development. The results of neurobiological research emphasise that a child's brain matures and learns at the same time. Children learn more quickly due to the social contact with caregivers who play with them. The reason for problems with learning to read can be found in disruptions of neuronal connections between brain areas which are responsible for language. Children with those problems feel an increasing discouragement towards reading, learning and school. They often display speech disorders. The experience gained from therapy which stimulates linguistic development of children through early reading led me to the conclusion. Factors such as insufficient time to undergo the first stage of reading acquisition, insufficient stimulation of cognitive functions, and not proper learning method extinguish the interest and motivation of children to get to know the world of writing. Supporting children who have trouble with learning to read has become the subject of my scientific interest. My research had two aims. I wanted to examine the influence of early reading on the level of linguistic competence and school readiness among preschool children. And I wanted to create the program to develop linguistic school readiness using the simultaneous-sequential method for teachers (practical purpose). The main research was proceeded by a pilot study. In 2005 I wrote the program "I like reading" for 6 year old children who start learning how to read. In the program I used a simultaneous-sequential method. The program was administered in two preschools. The teachers used the new method to teach reading as well as stimulating the preschoolers' psychomotor development (visual perception, auditory perception, pronunciation, impersonal communication, gross and small motor skills, thinking and memory). I investigated the effects of the program with a reading test and speech assessment. The findings showed that children's linguistic competence was increased. In the main research I applied the experimental method. I chose a simultaneous group technique - with a control group without an initial measurement. I wrote a pedagogical innovation. It included curriculum details, lesson plans and the test checking the ability to read. I implemented the program in the experimental group. The innovation was accepted by the Board of Education in Katowice and lasted for four years (2007-2011). At the end, I compared the development of children from the innovational group with the control group. In this group the children were acquiring the linguistic skills by the phonetic method. The choice of an experimental preschool was deliberate. Familiarity of the teachers with Cieszyńska's method was an important factor. I adopted the role of a methodical consultant for teachers. However, the assignment of children to groups was random. The entering criteria in two preschools were the same. I applied following techniques in my research: interview, document analysis (class and therapy registers), observation (didactical classes, parent meetings), and a survey for teachers. I used the following tools: logopedic test, school readiness test, reading test, auditory perception and lateralization test. In 2011 I performed a final measurement. I then introduced a second stage to my research - making the research longitudinal. In 2013 I found the children tested earlier. They were second grade pupils of primary schools. I conducted a survey among their teachers. In the questionnaire they assessed the level of children's school readiness, the ability to read as welt as how the pupils cope at school in general. I wanted to study the influence of early reading on the children's school success too. The research results showed that the children's not only linguistic skills from the innovational group were better. They reached a higher level of school readiness. They also coped better at school than children from the control group. My conclusion is to introduce an elementary stage of learning to read to preschools. Teaching reading early does not only influence future pupils' school careers but it also shapes their positive attitude towards reading. Forming preschoolers' linguistic school readiness is the most effective prevention of troubles with learning how to read, school problems and illiteracy.