| dc.description.abstract | W prezentowanej pracy zamieszczam moje teksty pisane „na gorąco” w reakcji
na różne sytuacje i wydarzenia w polskiej oświacie. Powstawały w ciągu ostatnich
lat. Były treścią referatów na różnorodnych konferencjach, znajdowały miejsce
bądź to w publikacjach zbiorowych, bądź też w czasopismach. Jak się wydaje,
w sumie stanowią swoisty dokument czasu przełomu stuleci. Mogą też skłaniać
do nowych refleksji po upływie pewnego okresu, w konfrontacji z dalszymi zmianami
edukacyjnymi, które dzieją się na naszych oczach.
Praca, oprócz wstępu i uwag końcowych, zawiera dwie główne części. Pierwsza
z nich ma charakter studyjny. Mieszczą się w niej rozprawy poświęcone
edukacyjnym konsekwencjom globalizacji oraz innych wyzwań teraźniejszości
i przyszłości. Podjęty został dyskurs dotyczący miejsca problematyki edukacyjnej
we współczesnej debacie publicznej. Rozpatrywana jest zmieniona sytuacja
szkoły i nauczyciela w okresie gwałtownych przemian społecznych. Analizowane
są przeobrażenia dokonujące się w rodzinie, a także konsekwencje gwałtownej
zmiany dla młodzieży. Na tym tle podjęty został w nieco inny sposób niż dotąd
problem egalitaryzmu wraz z jego odzwierciedleniem w pedagogice i polityce
oświatowej. Przedmiotem rozważań są też szanse i bariery pedagogiki emancypacyjnej
w obecnej rzeczywistości społecznej i oświatowej.
W części studyjnej znajdują się również opracowania dotyczące koncepcji
reformy systemu edukacji, jej przebiegu, związanych z tym nowych zjawisk,
które wymagają wstępnych ocen. Także w tej części dominuje problematyka
wyrównywania szans edukacyjnych, a jest to - jak wiadomo - jeden z głównych
celów reformy. Szczególna uwaga poświęcona gimnazjum też wiąże się
z tą sprawą. Gimnazjum w obecnej wersji ma być szkołą wyrównywania szans,
a zarazem szkołą nowej jakości w porównaniu do szkół dotychczasowych.
W niektórych opracowaniach omawiane są różne kwestie edukacyjne charakterystyczne
dla naszych czasów. Jeden z rozdziałów poświęcony jest demograficznym
uwarunkowaniom rozwoju szkolnictwa podstawowego i średniego
w naszym kraju, gdyż głęboki niż trwający przez 10-15 lat znacznie utrudni
utrzymanie sieci obecnych szkół i wymusi dalsze zmiany organizacyjne i kadrowe.
Inny tekst prezentuje wartości uczniów, ich nauczycieli i rodziców. Warstwa
aksjologiczna ma wszakże ogromne znaczenie dla diagnozy i prognozy kondycji
społecznej, wyjaśnia podłoże aspiracji i dążeń życiowych młodzieży i dorosłych.
W części tej zamieszczony został też artykuł poświęcony nauczycielowi akademickiemu,
możliwym modelom działania, które w warunkach współczesnej
szkoły wyższej powinien realizować. Całość rozważań studyjnych zamyka szkic
o klimacie szkoły. Analizowane jest to, na ile uczniowie mogą czuć się w niej swobodnie,
co wyraża się w śmiechu i humorze szkolnym, na ile zaś szkoła przytłacza
i zmusza uczniów do reakcji obronnych, wśród których śmiech w szkole także ma
niebagatelne znaczenie.
W drugiej części książki znajdujemy komentarze i refleksje zawarte w felietonach
publikowanych w ciągu siedmiu lat na łamach „Nowej Szkoły”. Stanowią
one publicystyczne odzwierciedlenie bieżących wydarzeń i problemów występujących
w polskiej oświacie i polskiej szkole. Cały ten cykl poprzedza artykuł Kronika
zmian oświatowych, w którym ukazano charakterystyczne zmiany funkcji i treści
czasopism w ciągu sześćdziesięciu lat jego istnienia.
Oddając drugą, rozszerzoną wersję pracy do druku wyrażam nadzieję, iż może
ona zachęcić Czytelników do wymiany zdań i opinii, a także do podejmowania
działań, które powodować będą, że wiele trudnych kwestii edukacyjnych znajdzie
pomyślne rozwiązanie w określonej szkole, mieście lub gminie, województwie,
może nawet w całym kraju. Zapewne pojawią się nowe wyzwania. W bardzo złożonej
rzeczywistości edukacyjnej nie brak dylematów i trudności. Rzecz jednak
w tym, czy potrafimy odpowiednio się z nimi zmierzyć, znaleźć stosowne rozwiązania,
a przez to uniknąć niepotrzebnych porażek i uzyskać optymalne wyniki. | pl_PL |
