Norwidyści : Miriam, Cywiński, Borowy, Makowiecki, Wyka ; Konteksty

Abstract

Rozprawy składające się na niniejszą książkę powstały głównie na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat, w myśl jednak konsekwentnego od początku zamierzenia, aby zasłużonym na polu norwidologii zmarłym „oddać cześć”, poprzez sprawiedliwe zbadanie i ocenienie ich zasług i - zawsze możliwych - uchybień. Nie o cześć jednak tylko tu chodzi, ale przede wszystkim o przeświadczenie, że od poprzedników wiele jeszcze możemy się nauczyć, jeśli tylko zechcemy ich czytać w czasach, kiedy pojęcia tradycji, prawdy, sumienności traktowane bywają przez nowoczesne i ponowoczesne nurty w badaniach literackich (i szerzej) jako uciążliwy przeżytek. Oczywista, że „zasłużonych” na polu norwidystyki znaleźć by można, i zapewne by trzeba, znakomicie (przynajmniej parokrotnie) więcej, pojawiają się zresztą oni (one) w toku wywodów. Tu ograniczyć się przyszło do pięciu postaci z szeregu największych i najbardziej zaangażowanych, aleć przecież do zbadania pozostaje, patrząc tylko w perspektywie pierwszej, z grubsza biorąc, połowy XX wieku, norwidystyczny dorobek przynajmniej jeszcze kilkunastu osób, i tych poecie zasadniczo przychylnych, jak np. Władysław Arcimowicz, Jerzy Braun, Zygmunt Falkowski, Ignacy Fik, Cezary Jellenta, Wanda Nowodworska (Achremowiczowa), Marian Piechal, Zofia Szmydtowa, Roman Zrębowicz, i tych raczej sceptycznych, jak np. Manfred Kridl, Zygmunt Wasilewski czy Karol W. Zawodziński. Cóż powiedzieć o drugiej połowie wieku, o oddaniu czci, w klanie norwidystów „współczesnym zacnym”, choćby przynajmniej niedawno odeszłym: Juliuszowi W. Gomulickiemu, Irenie Sławińskiej i Zofii Stefanowskiej. Jednak przecież Non omnia possumus omniam. Większość z zamieszczonych tu studiów czy artykułów została opublikowana w roczniku „Studia Norwidiana” (zob. Nota edytorska). W głównej mierze za sprawą (wspomaganego przez ówczesnego sekretarza redakcji, Józefa F. Ferta) prof. Stefana Sawickiego, skądinąd krytycznego recenzenta trzech zamieszczonych tu prac (Wyka, Konteksty późniejsze). Wdzięczność winien też jestem prof. Zofii Stefanowskiej, krytycznej recenzentce studiów o Miriamie i Cywińskim, ale przecież także, ogólniej biorąc, wszystkim moim bezpośrednim nauczycielom (w szczególności prof. Stanisławowi Burkotowi), uczestnikom licznych spotkań norwidowskich, z sympozjami z cyklu Colloquia Norwidiana i licznymi zebraniami redakcji edycji krytycznej Dzieł wszystkich Norwida na czele, z których to sesji i spotkań tyleż „czerpałem eteru”. Także - co oczywiste - autorom licznych artykułów i książek o Norwidzie (nawet tych nie najbardziej fortunnych), i innych, które z pożytkiem przeczytałem.