Zagadnienie kształtowania wyobrażeń i pojęć uczniów w świetle pedagogiki radzieckiej 1950-1960

Abstract

Szczegółowe studia nad radziecką pedagogiką eksperymentalną prowadzę od 1955 r. W ich toku materiał faktyczny zmuszał mnie kilkakrotnie do zmiany poglądów. Najpierw utraciłem przekonanie, jakoby pawłowizm stanowił główny i jedyny wartościowy kierunek panujący w radzieckiej psychologii i pedagogice. Potem nabrałem przeświadczenia, że przedstawione przeze mnie teorie kształtowania wyobrażeń i pojęć, do których doszli poszczególni badacze, opierają się wyłącznie na materiale faktycznym, uzyskanym w ich badaniach. Dalsze jednak studium wykazało, że ten sąd jest również iluzją. Uświadomiłem sobie bowiem, że bogactwo radzieckich badań eksperymentalnych w zakresie kształtowania myślenia uczniów i różnorodność poglądów na ten temat jest nie tylko wynikiem respektowania empirii naukowej, ale też zawdzięcza swe powstanie wielości szkół i ośrodków naukowych, prowadzących świadomie i systematycznie badania na podstawie różnych hipotez roboczych oraz odmiennych teorii mowy i myślenia, rozmaitymi metodami badawczymi. Sądzę, że Czytelnik, zapoznawszy się z materiałem faktycznym, który przedstawiam w tej rozprawie, dojdzie do podobnej konkluzji. Nie wątpię, że to co napisałem posiada pewne braki. Niektóre jednak błędy i niedostatki wyeliminowałem dzięki wnikliwym opiniom, uwagom i sugestiom, za które serdecznie dziękuję Panom: prof.drowi R.Ingardenowi, prof. drowi J.Konopnickiemu, prof. drowi A.Schaffowi, prof.drowi S.Szumanowi, prof.drowi T .Tomaszewskiemu, prof. drowi S.Wołoszynowi.