Czynniki efektywnego nauczania matematyki w klasach początkowych szkoły specjalnej

Abstract

Metoda ośrodków pracy stosowana jest w procesie nauczania, wychowania i terapii dzieci odchylonych od normy, szczególnie zaś - upośledzonych umysłowo. Przewiduje ona ścisły związek pomiędzy treściami programu nauczania a warunkami życia uczniów, z uwzględnieniem przyszłych zadań czekających ich w społeczeństwie, a więc: działalności zarobkowej i całokształtu kontaktów społecznych, co prowadzi do zrozumienia własnej przydatności oraz - w konsekwencji - właściwej oceny wartości pracy, nadającej sens życiu osobniczemu. W odniesieniu do wychowanków wynikiem stosowania metody jest znaczny postęp w ich rozwoju ogólnym oraz przygotowanie do życia pośród ludzi normalnych. Ale nie tylko. "Metoda ta bowiem uczy widzieć, obserwować, badać oraz rozumieć zjawiska przyrody i zjawiska społeczne, co wybitnie kształci, ucząc (zaś - przyp. J.W.) wyciągania wniosków, przyczynowego i systematycznego ujmowania zespołu zjawisk, a więc myślenia (...) z wolna, stopniowo rozwija zdolności przystosowywania różnych zjawisk i warunków do potrzeb człowieka, społeczeństwa i stanowi wartościowy i bogaty materiał rozważań i przeżyć dla kształtowania światopoglądu wychowanków”. Zgodnie z założeniami metody ośrodków pracy organizacja procesu nauczania wyklucza podział przekazywanych treści na poszczególne przedmioty, przewidując w zamian zastosowanie najodpowiedniejszych technik i nauki szkolnej, gdy zachodzi potrzeba aby czytać, pisać, rachować, rysować, śpiewać lub w inny sposób interpretować poznawane zagadnienia. W tym kontekście nie brak też zadań z zakresu matematyki, wtopionych niejako w całość prac wykonywanych zespołowo, a służących do zrozumienia badanego zjawiska, przedmiotu lub zachodzącego procesu. W wielu dotychczasowych pracach badawczych na temat efektywności nauczania znaleźć można metody i formy organizacji lekcji szczególnie przydatne przy zastosowaniu pracy zespołowej. Wspomniane badania zostały przez autorów przeprowadzone w szkołach dla dzieci normalnych, natomiast nie podejmowano do tej pory eksperymentu na interesujący nas temat w szkolnictwie specjalnym dla dzieci upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim. Godne uwagi materiały obserwacyjne i badawcze zawierają prace dyplomowe absolwentów Państwowego Instytutu Pedagogiki Specjalnej im. M.Grzegorzewskiej w Warszawie oraz artykuły zamieszczone na łamach czasopisma "Szkoła Specjalna". Głębszą analizę przeprowadza S.Dziedzic, rozpatrując metodę ośrodków pracy w nauczaniu dzieci upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim w ujęciu rozwojowym. Na brak literatury dotyczącej ulepszania metod rewalidacji dzieci klas I - III szkół specjalnych zwracają uwagę zarówno teoretycy jak i praktycy. Z tego zapotrzebowania powstała inicjatywa dokonania analizy nauczania matematyki w klasach początkowych, a szczególnie określenia jej miejsca w procesie rewalidacji dzieci upośledzonych umysłowo. Poszukiwania prowadzone w wielu krajach w zakresie nauczania matematyki doprowadziły między innymi do wypracowania nowych programów. Zamiarem autorki jest przeprowadzenie analizy procesu nauczania matematyki pod kątem doskonalenia metod nauczania dla osiągnięcia przez uczniów lepszych wyników nauczania tego przedmiotu. Wybór tematu pracy podyktowany był dążeniem piszącej do wzbogacania i ulepszania warsztatu pracy nauczyciela szkoły specjalnej, przy uznaniu społecznej wagi tego zagadnienia, mającego duży wpływ na przygotowanie do życia uczniów upośledzonych umysłowo. Praca szkoły specjalnej musi wykazać się dobrą efektywnością, by osiągnąć zamierzone cele. Od efektywności pracy dydaktyczno-wychowawczej nauczyciela zależeć będzie stopień przygotowania dziecka upośledzonego umysłowo do życia. W związku z powyższymi zadaniami należy poszukiwać nowych i lepszych rozwiązań metodycznych. Jak przebiega nauczanie matematyki w klasach początkowych i jakie wyniki dają stosowane obecnie metody nauczania - oto zasadnicze pytania, na które zamierzam odpowiedzieć w niniejszej pracy.