Stymulowanie aktywności poznawczej dzieci w przedszkolu
Oglądaj/ Otwórz
Autor:
Muchacka, Bożena
Wydawca:
Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, Kraków
ISBN: 83-7271-072-4
ISSN: 0239-6025
Język: pl
Słowa kluczowe:
dziecidzieci w wieku przedszkolnym
edukacja
wychowanie przedszkolne
Data: 2000
Metadata
Pokaż pełny rekordOpis:
Wydanie drugie poszerzoneStreszczenie
Problematyka relacji między procesami rozwoju umysłowego i nauczania jest niezwykle ważna i wymaga prowadzenia
wielu badań empirycznych. Dla pedagoga istotna jest zarówno wiedza o psychicznym rozwoju dziecka, jak i o
czynnikach, które wpływają na ten rozwój. Od zasobu tej wiedzy zależy dobór zadań, metod, form i funkcji
oddziaływań wychowawczo-dydaktycznych dorosłego na dziecko oraz na ostateczne efekty edukacyjne. Dla problematyki
relacji między różnymi czynnikami wywołującymi zmiany rozwojowe ważne są stanowiska takich uczonych, jak S. Szuman,
J. Piaget, L.S. Wygotski, J. Bruner i kontynuatorów ich idei.
W wielu koncepcjach uznawana jest dziś specyficzna rola aktywności jednostki w kształtowaniu się coraz wyższych
form jej struktur i funkcji psychicznych. Ma to istotne znaczenie w organizowaniu i porządkowaniu wiedzy o świecie
i o sobie samym. Można wysunąć tezę, ze organizacja systemu psychicznego współdeterminuje osiągnięcia życiowe
człowieka, jego miejsce i funkcje pełnione w różnorodnych interakcjach społecznych. Aktywność własna jednostki jest
źródłem doświadczeń stanowiących materiał rozwoju, który w wyniku opracowania w subukładach systemu psychicznego
prowadzi do jakościowych zmian rozwojowych całego systemu psychicznego.
Dziecko, jako istota aktywna, do pewnego stopnia samo projektuje swoje zachowanie, ale także jest odbiorcą
płynących z zewnątrz oddziaływań. Pod wpływem oddziaływań stymulacyjnych dorosły może modyfikować zachowania, które
stanowią podstawę kształtowania się umiejętności i wiedzy dzieci.
W pracy podjęto próbę określenia funkcji i rezultatów oddziaływań stymulacyjnych na aktywność poznawczą dzieci. W
szczególności problematyka niniejszego opracowania dotyczy metod pracy w zakresie organizowania się u dzieci wiedzy
o zjawiskach przyrody nieożywionej pod wpływem oddziaływań stymulacyjnych. Przedmiotem dociekań była chęć
przekonania się, w jakim stopniu można wpływać na rozwój poznawczy przez oddziaływanie z zewnątrz. Przedstawione
badania empiryczne stanowią próbę poszukiwań strategii oddziaływań edukacyjnych prowadzących do zmian organizacji
czynności poznawczych w zakresie struktury wiedzy dzieci przedszkolnych.
W rozdziale pierwszym omówiono ważniejsze koncepcje psychologiczne i pedagogiczne dotyczące aktywności poznawczej.
Określono istotę aktywności, pokazano miejsce czynnika aktywności w teoriach rozwoju J. Piageta, L.S. Wygotskiego,
J. Brunera, S. Szumana. Omówiono formy i prawidłowości rozwoju aktywności poznawczej. Scharakteryzowano, wynikające
z potrzeb poznawczych, przyczyny i rezultaty aktywności poznawczej dziecka przedszkolnego. Szczególnie zajęto się
takimi formami, jak eksplorowanie, pytania, zabawy i rozwiązywanie problemów. Osobne miejsce poświęcono omówieniu
czynności nauczycieli stymulujących aktywność poznawczą dziecka.
W rozdziale drugim poddano analizie literaturę specjalistyczną związaną z wiedzą dziecka o świecie stanowiącym
przedmiot jego aktywności poznawczej. Na podstawie penetracji nowych nurtów badawczych nad dziecięcą reprezentacją
świata omówiono niektóre koncepcje dotyczące nabywania wiedzy i doświadczenia, zagadnienie tworzenia się
reprezentacji wiedzy o świecie oraz wiedzy dziecka o zjawiskach przyrody nieożywionej.
Procedurę badawczą oraz przyjętą strategię oddziaływań edukacyjnych w zakresie stymulowania aktywności poznawczej
dziecka przedstawiono w rozdziale trzecim.
Efekty oddziaływań edukacyjnych w zakresie treści i struktury wiedzy dzieci o świecie omówione są w rozdziale
czwartym.
W analizie jakościowej wyników badań przedstawiono zmiany w strukturze wiedzy dzieci o zjawiskach przyrody
nieożywionej zauważalne w poszczególnych kategoriach tematycznych dotyczących tej dziedziny. W analizie ilościowej
określono istotę różnic między poszczególnymi kategoriami wiedzy u dzieci przed poddaniem ich oddziaływaniom
stymulującym aktywność poznawczą (badania początkowe) i po zakończeniu zajęć (badania końcowe). Uwzględniono
korelacje, analizy wariancji i regresji wielokrotnej. Pracę zakończono dyskusją nad wynikami badań oraz
wypływającymi z nich wnioskami na użytek praktyki pedagogicznej w przedszkolu.
Jeśli opracowanie przyczyni się do uzasadnienia tezy o znaczeniu wiedzy dotyczącej rozwoju dziecka i do wyjaśnienia
roli czynników wpływających na ten rozwój, to pod względem doskonalenia teorii i praktyki przedszkolnej cel
badawczy niniejszych rozważań zostanie osiągnięty.