Źródła do dziejów Wyższej Szkoły Pedagogicznej im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie (1982-1996). Cz. 3

Abstract

Decyzja ogłoszenia drukiem kolejnego, trzeciego tomu dokumentacji źródłowej przemian strukturalno-organizacyjnych i programowych krakowskiej Wyższej Szkoły Pedagogicznej wiąże się z jubileuszem 50-lecia jej działalności. Pomysł udostępnienia szerszemu ogółowi czytelników materiału dokumentacyjnego do historii Szkoły w ostatnich piętnastu latach (1982-1996) podyktowany został zarówno względami poznawczymi, naukowymi, jak i utylitarnymi, praktycznymi. Dzieje tej uczelni stanowią wiemy obraz zmian modelu kształcenia nauczycieli w Polsce w latach 1981-1996, z drugiej strony - przejaw dążeń pozostałych wyższych szkół pedagogicznych w kierunku uzyskania pełnego statusu uczelni akademickich. Obydwie strony tego interesującego zjawiska zostały odzwierciedlone w niniejszym zbiorze dokumentów, z tym że większość z nich dotyczy przede wszystkim polityki władz państwowych względem powszechnie akceptowanej koncepcji wyższego kształcenia nauczycieli oraz usiłowania władz uczelni w dążeniu do uczynienia z niej placówki akademickiej. Ostatnie piętnaście lat działalności Szkoły przypadło na okres napięć i starć politycznych, zapoczątkowanych wydarzeniami sierpniowymi 1980 r., następnie wprowadzeniem 13 grudnia 1981 r. stanu wojennego (do 21 lipca 1983 r.), wreszcie wyborów do Sejmu i Senatu 4 czerwca 1989 r., które rozpoczęły proces przeobrażeń ustrojowych i transformacji gospodarczej oraz demokratyzację życia społecznego. Do zbioru zostały włączone dokumenty, które miały decydujący wpływ na aktualny stan rozwojowy uczelni. Tak więc z poznawczego punktu widzenia publikowany zbiór można uznać za szczególnie wartościową i przydatną dokumentację. Równie istotną funkcję publikacja ta może pełnić w zakresie aktualnych działań władz samorządnej już uczelni. Wiele wydanych dotychczas rozporządzeń, okólników, zarządzeń zarówno centralnych, jak i wewnętrznych może służyć jako wzór dla regulacji różnych zagadnień funkcjonowania uczelni w nowych warunkach pełnej samodzielności i samorządności. Kwerenda materiałowa do niniejszego wyboru źródeł dowodzi, iż dotarcie do wielu dokumentów było utrudnione, dlatego wydanie ich w formie książkowej jest w pełni uzasadnione. W krótkim wprowadzeniu do wyboru źródeł nie zajmujemy się genezą WSP, która korzeniami sięga lat międzywojennych, ani głównymi etapami jej rozwoju z uwzględnieniem cezur owe etapy wyznaczających. Wydane dwa zbiorowe opracowania dziejów uczelni, w tym ostatnie obejmujące omawiany okres , informują o wszystkich najważniejszych przejawach jej funkcjonowania na przestrzeni 50 lat. Rzecz jasna zdajemy sobie sprawę, że także obecnie publikowany tom źródeł jest książką oddzielną i nie każdy jej czytelnik będzie jednocześnie posiadaczem monografii. Dotarcie do poprzednich ujęć monograficznych, które są pracami źródłowymi i zawierają wszystkie niezbędne informacje o różnych przejawach działalności Uczelni, nie stanowi większego problemu. W publikowanym zbiorze źródeł znalazły się następujące akty prawne: a) ogólnopaństwowe, b) resortowe, c) wewnętrzne akty normatywne, a mianowicie: zarządzenia, decyzje, pisma okólne i dokumenty. Wewnętrzne akty normatywne obejmują przepisy wydane głównie przez Rektora, przeważnie w formie pisemnej, na podstawie szczegółowych upoważnień, wynikających z ogólnopaństwowych i resortowych aktów lub z uprawnień ustawowych Rektora. W formie decyzji regulowane są problemy o charakterze jednorazowym, lub których czas obowiązywania jest ściśle określony. Pisma okólne zawierają informacje o ukazaniu się państwowych aktów prawnych, wyjaśnienia dotyczące tych aktów lub przypomnienie o konieczności przestrzegania postanowień uprzednio wydanych i nadal obowiązujących aktów normatywnych. Wybrane akty prawne ogólnopaństwowe pomieszczone w tym wydawnictwie przytaczane są w całości lub we fragmentach. Wewnętrzne akty normatywne, przechowywane głównie w Archiwum WSP i Sekretariacie Rektora, a wiele z nich także w sekretariatach poszczególnych jednostek organizacyjnych, podawane są przeważnie w całości. Dokumenty zostały ułożone w grupach problemowych chronologicznie i zaopatrzone w kolejną numerację. Akty normatywne zamieszczone w tym tomie zostały zgrupowane w dziewięciu częściach: I. Zmiany strukturalno-organizacyjne, II. Nauczyciele akademiccy, III. Stopnie naukowe i tytuły naukowe, IV. Studia i studenci, V. Biblioteka i Archiwum, VI. Wydawnictwo Naukowe, VII. Centralny Ośrodek Metodyczny Studiów Nauczycielskich, VIII. Administracja i gospodarka szkoły wyższej, IX. Różne. W ostatniej części zbioru przepisów prawnych zamieszczono m.in. ordynacje wyborcze rektora, prorektorów, dziekanów, prodziekanów, dyrektorów i wicedyrektorów instytutów, kierowników katedr, dyrektora Biblioteki Głównej, oparte o system elektorski, które zostały zatwierdzone przez Senat. Elektorski system wyborów gwarantuje, że w składzie elektorów znajdują się wybrani przedstawiciele nauczycieli akademickich, innych grup pracowniczych oraz studentów. Należy także podkreślić, iż Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Krakowie jako uczelnia akademicka poddana w pełni postanowieniom przepisów ustaw o szkolnictwie wyższym oraz o tytułach naukowych i stopniach naukowych, działała w latach 1982-1996 pod nadzorem najpierw Ministerstwa Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki, a następnie Ministerstwa Edukacji Narodowej.