Postawy społeczno-moralne młodzieży głuchej

Abstract

Zainteresowanie problematyką postaw znajduje swój wyraz zarówno w rozważaniach teoretycznych, jak i badaniach empirycznych. Zajmuje się tym zagadnieniem szereg dyscyplin teoretycznych psychologii, których wyniki badań są uzupełniane i wzbogacane przez psychologię wychowawczą, pedagogikę, socjologię. Poznanie postaw młodego człowieka istotne jest zatem dla psychologii, teorii wychowania i doskonalenia metod oddziaływania pedagogicznego. Od znajomości tych zagadnień zależą wyniki oddziaływania wychowawczego domu i szkoły oraz dalszy kierunek rozwoju społecznego. Jest oczywistą prawdą, że cały proces rozwoju każdego człowieka musi przebiegać w otoczeniu społecznym, stąd wynika wyraźna potrzeba jak najlepszego przystosowania się człowieka do warunków środowiska społecznego. "Tylko bowiem człowiek zespolony we właściwy sposób z innymi ludźmi może sobie wytworzyć właściwy obraz siebie samego, swych dążeń i celów życiowych, może wreszcie doznawać trwałego poczucia szczęścia, jakie zapewnia zadowolenie z własnego życia" /K.Pospieszyl 1973, s. 5/. Właściwe przygotowanie człowieka do życia w określonym środowisku społecznym zależy w dużej mierze od jego wychowania. Szczególna rola przypada wychowaniu moralno-społecznemu jako jednemu z czynników w procesie przygotowania młodego pokolenia w przyjęciu właściwych postaw predysponujących jednostkę do reagowania w codziennych sytuacjach w sposób zgodny z ogólnie przyjętymi normami danej społeczności. Osiągnięcie zamierzonych celów wychowawczych jest tym skuteczniejsze, im więcej wiadomo o mechanizmach warunkujących powstawanie określonych postaw społeczno-moralnych. Znajomość tych zagadnień pozwala pedagogom kształtować postawy pożądane pod względem wychowawczym. Zagadnienie kształtowania postaw nie jest nowe w praktyce pedagogicznej, istnieje od najdawniejszych czasów. Nowość i aktualność zagadnienia dotyczy tylko treści, zmieniającej się w zależności od okresu historycznego, poglądów filozoficznych czy warunków społeczno-ekonomicznych. W dobie rewolucji naukowo-technicznej postawy współczesnego człowieka wymagają "z jednej strony dużej stabilności, z drugiej zaś wielkiej giętkości i plastyczności" /K.Pospieszyl 1973, s. 6/. Jest to w zupełności zrozumiałe w odniesieniu do przeważającej części społeczeństwa normalnego pod względem rozwoju fizycznego i psychicznego. Sytuacja zmienia się jednak, kiedy weźmiemy pod uwagę populację o zaburzonym rozwoju psycho-fizycznym. Niniejsza praca dotyczy młodzieży z uszkodzonym zmysłem słuchu. Przyjęcie przez ludzi głuchych właściwych postaw społeczno-moralnych nabiera coraz większego znaczenia dla naczelnego zadania szkolnictwa specjalnego, jakim jest przywrócenie lub włączenie możliwie wszystkich jednostek, niezależnie od upośledzenia, w społeczność ludzi normalnych. Realizacja tego zadania wymaga wszechstronnej znajomości psychiki jednostek upośledzonych, w tym również struktury ich osobowości. Jak wykazuje praktyka, istnieje pilna potrzeba poznania, a więc i badania postaw społeczno-moralnych głuchych. Zagadnienie postaw ludzkich staje się zatem coraz bardziej centralnym problemem psychologii i pedagogiki, w tym także pedagogiki specjalnej. Stwierdzono, że postawy utrwalają się, bądź ulegają zmianom pod wpływem takich czynników jak doświadczenia, motywy, dążenia czy interesy. Zasadniczym problemem niniejszej pracy jest uzyskanie odpowiedzi na pytanie, czy i w jakim stopniu - głuchota wpływa na specyfikę postaw młodzieży. Problem ten nie znalazł do tej pory opracowania w polskiej literaturze surdopedagogicznej. Doniesienia z literatury obcej są na ten temat bardzo ubogie i fragmentaryczne, a wobec braku tłumaczeń na język polski - trudno, bądź zupełnie niedostępne nauczycielom-praktykom placówek wychowawczych dla głuchych. Podjęcie badań nad wybranymi postawami społeczno-moralnymi młodzieży głuchej pozwoli choć w pewnej mierze tę lukę zapełnić.