Kraków - Lwów : książki, czasopisma, biblioteki XIX i XX wieku. T. 6, cz. 1

Abstract

Niniejszy, szósty z kolei tom zawiera różnorodny, bogaty dorobek konferencji pt. Kraków-Lwów: książki, czasopisma, biblioteki XIX i XX wieku, zorganizowanej przez IBiIN w Krakowie w dniach 19-20 listopada 2001. Obrady odbywały się w formie sesji plenarnych oraz w sekcjach, które zajmowały się książkami i ich wydawcami w Krakowie i Lwowie, bibliotekami i księgozbiorami oraz czasopiśmiennictwem i kulturą literacką. Struktura i zawartość treściowa tomu oddaje charakter tych obrad. W konferencji o zasięgu ogólnopolskim z udziałem gości zagranicznych wzięło udział około 100 osób, w tym 60 reprezentujących różne środowiska naukowe. Wśród uczestników znaleźli się przedstawiciele uniwersytetów z Krakowa, Katowic, Łodzi, Opola, Rzeszowa, Wrocławia, Lwowa, Iwano-Frankowska (Stanisławowa); akademii pedagogicznych Bydgoszczy, Kielc, Krakowa, towarzystw naukowych, instytucji kulturalnych i bibliotek naukowych tych miast, a nadto z Płocka i Tarnowa. Uczestniczyli w niej też liczni studenci Akademii Pedagogicznej w Krakowie. Wygłoszono blisko 50 referatów i komunikatów, duże grono uczestników wzięło udział w ożywionej dyskusji. Podobnie jak w poprzednich tomach, tak i w tym zamieszczone są wygłoszone referaty, którym nadano charakter artykułów, grupując je tematycznie. Część pierwsza tomu zawiera te dotyczące książek i ich wydawców w Krakowie i Lwowie w XIX i XX wieku - źródeł do badań nad dziejami książki (M. Konopki i R. Jaskuły), poczynań austriackiej cenzury (A. Aleksiewicz), edytorów i inicjatyw wydawniczych w okresie autonomii galicyjskiej (J.T. Kowalewskiej, J. Reizes-Dzieduszyckiego, J. Kuzickiego, R. Nowackiego). Znalazły się tu również publikacje o firmach wydających książki szkolne we Lwowie (E. Wójcik) oraz z zakresu literatury pięknej w Krakowie w latach dwudziestolecia międzywojennego (M. Pieczonki i J.S. Ossowskiego), interesujący szkic o pierwszym konspiracyjnym tomiku poetyckim w Krakowie w okresie okupacji hitlerowskiej (K. Woźniakowskiego) oraz artykuł o działalności wydawniczej Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie w latach 1945-2000 (M. Studnickiej-Gizbert). W części pierwszej znajdujemy też artykuły o bibliotekach i księgozbiorach Krakowa i Lwowa w XIX i XX wieku - o bibliotekach ludowych w Galicji (J. Szockiego), bibliotece Instytutu „Narodnyj Dim” we Lwowie (O. Kołosowskiej), galicyjskich bibliotekach uczniowskich (B. Wałek), lwowskich i krakowskich księgozbiorach klasztornych (J. Gwioździk, I. Pietrzkiewicz), bibliotece Sanguszków (J.M. Marszalskiej), a także bibliotece Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie (K. Adamczyka). Wśród zamieszczonych tu publikacji zwracają uwagę studium o rodzie Pawlikowskich i ich służbie bibliotekom, książce i prasie (S. Dzikiego) oraz artykuły o bibliotekach i książkach w twórczości literackiej Sienkiewicza, Wildego, Huysmansa (E. Góreckiej) i Lema (A. Drożdża). Interesujące rozważania o książkach i bibliotekach w działalności Związku Młodzieży Polskiej RP „Wici" w okresie II Rzeczypospolitej przedstawiła A. Fitowa. Część tę niejako zamykają informacje o zbiórce książek dla bibliotek w Polsce prowadzonej we Lwowie, w latach 1945-1946 (L. Światek). W drugiej części tomu zamieszczono różnorodne artykuły dotyczące czasopiśmiennictwa i kultury literackiej w Krakowie i Lwowie w okresie autonomii galicyjskiej, w latach pierwszej wojny światowej, w dwudziestoleciu międzywojennym, a także okupacji radzieckiej we Lwowie. Znalazły się tu m.in. szkice przeglądowe ukazujące krakowskie środowisko prasowe do 1918 r. (J. Jarowieckiego), dzienniki krakowskie w latach wojny 1914-1918 (J. Seniowa), ujęcia monograficzne czasopism: „Przewodnik” (1850) G. Gzelli, „Przewodnik Przemysłowo-Rolniczy (1874-1879) H. Kramarz. „Ilustrowanemu Kurierowi Codziennemu" artykuły swe poświęcili A. Bańdo, E. Bogdanowska-Spuła oraz P. Borowiec. Dodać warto, że wspomniana trójka autorów przygotowała swe prace doktorskie na temat tego popularnego krakowskiego dziennika, niezwykle ważnego w dziejach polskiej prasy. Problematyce literackiej na łamach krakowskiego „Przeglądu Polskiego” w latach 1866-1876 uwagę poświęcił M. Zięba, zaś M. Patelski opisał stanowiska „Czasu" i „Głosu Narodu" wobec przewrotu Józefa Piłsudskiego. O krakowskiej prasie sportowej pisał C. Michalski. Kilka artykułów poświęcono prasie lwowskiej. Dotyczą one m.in. prasy lwowskiej dla ludu i ludowej w dobie autonomii galicyjskiej (J. Jarowiecki), „Przeglądu Wszechpolskiego” i jego stosunku do problemu ukraińskiego (M. Białokur) oraz „Dziennika Mód Paryskich" (Z. Sokół, E. Tłuczek). Towarzystwem Dziennikarzy Polskich działającym we Lwowie w latach 1893-1918 zainteresował się A. Toczek, zaś A. Głowacki przedstawił nieznane dotąd sprawy związane z próbą wydania w czerwcu 1941 r., podczas radzieckiej okupacji we Lwowie, czasopisma w języku polskim „Pionierzy". G. Wrona omówiła źródła do dziejów czasopiśmiennictwa naukowego w Polsce w latach 1918-1939 znajdujące się w zbiorach archiwów i bibliotek lwowskich, zaś B. Góra zdała relację z poszukiwań lwowskich czasopism w zbiorach Biblioteki Wyższego Seminarium Duchownego w Pelplinie. Część tę dopełniają rozważania O. Ciwkacz o tłumaczeniach prozy młodopolskiej na łamach ukraińskiego lwowskiego czasopisma „Literaturno-naukowoho Wistnyka" oraz B. Konarskiej-Pabiniak o krakowskich i lwowskich echach kulturalnych w prasie płockiej na przełomie XIX i XX wieku. Zamyka ją bibliografia druków zwartych wydanych w Polsce w latach 1979-2001 dotyczących Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich, opracowana przez W.M. Kolasę. Publikowane w tomie VI teksty stanowią oryginalne prace twórcze, wnoszące wiele nowych informacji do obiegu naukowego. Wyszły spod piór doświadczonych badaczy i autorów, którzy dopiero od niedawna dołączyli do nich. W sumie - wzbogacają stan wiedzy o kulturze i jej dorobku znaczącego dla dziejów narodu. Całość publikacji zaopatrzona została indeksami: nazwisk oraz tytułów czasopism. Zamieszczono je na końcu części drugiej.