| dc.description.abstract | Zasadniczym zadaniem pracy jest pokazanie w jakim zakresie współczesny podręcznik szkolny może służyć realizacji
podstawowej zasady, a także podstawowego celu kształcenia, jakim jest aktywny udział ucznia w procesie kształcenia
i przygotowanie go do kształcenia ustawicznego.
Zadania szczegółowe i cele tej pracy można ująć następująco:
1. dokonanie teoretycznej analizy literatury dydaktycznej /dydaktyka ogólna i dydaktyka matematyki/ pozwalającej na
sformułowanie wniosków związanych z rozwijaniem aktywnego udziału uczniów w procesie nauczania-uczenia się,
2. analiza podręczników szkolnych do matematyki dla klasy czwartej szkoły podstawowej z punktu widzenia realizacji
ich funkcji,
3. przeprowadzenie próby eksperymentalnej, pokazującej możliwości praktycznej realizacji wybranych fragmentów
materiału programowego z matematyki dla klasy czwartej, w oparciu o podręcznik [F.Z.]
Na tle tak postawionych zadań, wcześniejsze doświadczenia dydaktyczne i bieżąca znajomość literatury dydaktycznej,
pozwalają sformułować hipotezy dotyczące podręczników do matematyki:
I. W dotychczasowym nauczaniu /tradycyjnym/ podręcznik szkolny nie był wykorzystywany w takim zakresie, w jakim
mógłby być do realizacji celów użyty. Można powiedzieć, że stwarzane przez podręcznik szanse w tym zakresie nie
były w tradycyjnym nauczaniu wykorzystywane.
II. Podręcznik powinien i może odgrywać zasadniczą rolę w dwóch równoległych procesach:
- z jednej strony - kształcenie /wyposażenie uczniów w wiadomości/,
- z drugiej - uczenie samodzielnego korzystania z książki jako podstawowego źródła wiedzy.
III. Podręcznik, który jest przedmiotem próby w klasie czwartej, jest dobrym przybliżeniem wzorca /tego co
chcielibyśmy w podręczniku widzieć/, a w szczególności:
a/ tego typu podręcznik jest dobrym środkiem aktywizacji uczniów,
b/ właściwa realizacja jego treści, przy wykorzystaniu proponowanych metod i sposobów podejścia do poszczególnych
zagadnień ma wpływ na jakość wyników nauczania matematyki,
c/ dobór odpowiednich treści i materiału ćwiczeniowego służy kształtowaniu się u uczniów "otwartych" postaw
mających formę aktywności matematycznej wobec problemów matematycznych, bądź znanych uczniowi z życia codziennego,
których rozwiązanie można znaleźć na gruncie matematyki.
Tak zarysowana problematyka pracy i sformułowane hipotezy wymagają zróżnicowanych metod badawczych. Jako
podstawowe, wykorzystane w pracy wymienić można:
1. analiza dokumentów i literatury /programy, artykuły, sprawozdania a także dokumentacja osiągnięć uczniów/,
2. analiza przedmiotu i treści nauczania /podręczniki, propozycje dydaktyczne opracowania poszczególnych partii
materiału/,
3. sondaż diagnostyczny dotyczący poziomu wiadomości uczniów klas czwartych,
4. próba eksperymentalna - naturalny eksperyment przeprowadzony w siedmiu klasach czwartych.
Konstrukcja i zawartość pracy.
W procesie nauczania - uczenia się uczeń nie może być biernym obserwatorem i konsumentom przekazywanej wiedzy, lecz
aktywnym współtwórcą sukcesu na drodze rozwiązywania problemów. Stąd olbrzymia rola, jaką przypisuje obecnie
dydaktyka na zasadzie aktywnego i świadomego udziału uczniów w procesie nauczania - uczenia się. Znaczenie tej
zasady wzrasta wydatnie w przypadku nauczania matematyki. Rozważania z tym związane są przedmiotem pierwszego
rozdziału tej pracy.
Rozdział pierwszy zawiera również przegląd współczesnych poglądów na funkcje podręcznika szkolnego w kształceniu
matematycznym. W rozdziale drugim dokonuję analizy obowiązujących podręczników szkolnych do matematyki dla klasy IV
autorów:
a/ B.Chrzan-Feluch, W. Zawadowski [F.Z.]
b/ H.Łabanowska [H.Ł.]
c/ M.Ciosek, M.Legutko, S.Turnau [C.T.]
W analizie tej uwzględnione zostały takie kwestie jak:
Związki między koncepcją matematyczną podręcznika i programem nauczania, uwzględnienie przez autorów ogólnych zasad
nauczania przy układzie materiału, proponowane metody pracy itd.
Trzeci rozdział poświęcony jest opisowi eksperymentu szkolnego, dotyczącego podręcznika B.Chrzan-Feluch, W.Zawadowski — "Matematyka 4". W tym też rozdziale podaje się wyniki prowadzonych badań i formułuje na ich
podstawie wnioski.
Oceny trafności przyjętych hipotez dokonuje się w zakończeniu pracy, wskazując przy tym kierunki ewentualnych
dalszych poszukiwań i badań związanych z podręcznikami szkolnymi. | pl_PL |
