Funkcje Koszalina i Słupska w regionalnej sieci i systemie osadniczym

Abstract

Prezentowana praca obejmuje zagadnienia gospodarki Koszalina i Słupska i ich powiązania rozpatrywane z dwóch punktów widzenia: teorii ośrodków centralnych i teorii bazy ekonomicznej. Badania dotyczą zatem dwóch zagadnień istotnych w geografii osadnictwa. Jednym z nich jest poznanie struktury funkcjonalnej miast średniej wielkości oraz ich powiązań z otoczeniem, drugim wykorzystanie koncepcji bazy ekonomicznej dla badania i przedstawienia gospodarki miasta. Cele badawcze rozprawy sprowadzają się zasadniczo do: - sprawdzenia pośrednich metod pomiaru bazy ekonomicznej Koszalina i Słupska na podstawie własnych badań bezpośrednich, - analizy powiązań przestrzennych omawianych miast przy zastosowaniu koncepcji bazy ekonomicznej oraz teorii ośrodków centralnych, - uchwycenie proporcji między funkcjami centralnymi a wyspecjalizowanymi w miastach średniej wielkości, oraz tendencji zmian w tych proporcjach, - badanie zakresu wzajemnych zależności miast i regionu, - sprawdzenie czy malejący stopień powiązań miast z otoczeniem wraz ze wzrostem odległości ma charakter ciągły czy skokowy (por. Dziewoński, 1971), - określenie zmian w wielkościach wzajemnego oddziaływania między Koszalinem i Słupskiem. Zakres czasowy pracy obejmuje w zasadzie przekrój lat 1970-1980, a więc stan sprzed i po podziale administracyjnym kraju z 1.06.1975 r. Zasadnicze materiały dotyczące przestrzennego rozkładu funkcji regionalnych jak i ponadregionalnych pełnionych przez Koszalin i Słupsk odnoszą się jednak do 1980 roku. Przedstawione założenia badawcze różnego stopnia ogólności wymagały empirycznej weryfikacji na drodze badań terenowych przeprowadzonych w obydwu ośrodkach regionalnych Pomorza Środkowego. W świetle tych założeń dokonano charakterystyki Koszalina i Słupska na tle regionalnej sieci osadniczej. Następnie prezentowane są wyniki dotyczące koncentracji działalności społecznej i gospodarczej w omawianych ośrodkach. Wychodząc z założenia, że podstawa egzystencji jednostek miejskich jest spełnianie określonego zespołu funkcji na rzecz zaplecza, wyróżniono funkcje endo- i egzogeniczne. Wiele miejsca poświęcono w tej części samej koncepcji bazy ekonomicznej oraz porównaniu i ocenie pośrednich metod jej pomiaru. W kolejnych rozdziałach omawia się strefy oddziaływania miasta na region, rozpatrywane z punktu widzenia teorii Christollera. Przedstawione są tu wiodące dla omawianych miast zasięgi oddziaływania wybranych działalności. Podobny charakter mają też rozdziały zawierające stan i rozwój funkcji związanych z infrastrukturą ekonomiczną i społeczną. W części końcowej pracy dokonano podsumowania wyników badań i podjęto próbę ich uogólnienia. Wybór Koszalina i Słupska jako obiektu badań podyktowany został m.in. ich wielkością, nie przekraczającą możliwości wykonania szczegółowego pomiaru. Nie bez wpływu były także osobiste zainteresowania autora tymi miastami, a także chęć pokazania roli jaka pełnią te ośrodki w swych regionach i na całym Pomorzu Środkowym.