Językowa analiza obrazu wsi w utworach wybranych pisarzy rosyjskich II połowy XX wieku

Abstract

Celem rozprawy jest lingwistyczna analiza wybranych tekstów pisarzy rosyjskich II połowy XX wieku zaliczanych do tzw. nurtu „wiejskiego” (Wiktora Astafjewa, Wasilija Biełowa, Walentyna Rasputina, Wasilija Szukszyna), a także Fiodora Abramowa, sięgających po temat wsi, przedstawianej w okresie wielkich przemian, które w zdecydowany sposób wpłynęły na język ją obrazujący. Próbując dokonać rekonstrukcji językowo-kulturowego obrazu wsi warto wziąć pod uwagę wszystkie możliwe aspekty interpretowania rzeczywistości przez mówiących danych językiem, dlatego materiał badawczy został wyekscerpowany zarówno z dwudziestowiecznych słowników objaśniających, etymologicznych oraz kilku słowników wydanych po roku 2000, jak i z wybranych dzieł literackich W. Astafjewa, W. Biełowa, W. Rasputina, W. Szukszyna oraz F. Abramowa. W dysertacji przybliżono teorię definicji leksykograficznej. Podano także przykłady użycia wyrazów pochodzące ze wspomnianych wyżej słowników. Przedstawiono założenia teoretyczne definicji kognitywnej oraz dokonano analizy leksyki, zaczerpniętej z wybranych utworów pisarzy zaliczanych do nurtu wiejskiego. Poza tym wskazano na związki języka z kulturą, a także zwrócono uwagę na specyficzne elementy językowo-kulturowe, wpływające na obraz świata społeczności wiejskiej w okresie kolektywizacji.

The aim of this dissertation is the linguistic analysis of selected texts of Russian writers of the second half of the 20th century who fall within the mainstream of the “village prose”; Viktor Astafyev, Vasily Belov, Valentin Rasputin, Vasily Shukshin as well as Fyodor Abramov who use the subject of village life in the times of great changes, which influenced language depicting village in a crucial way. To reconstruct the cultural and linguistic picture of village one should take into consideration all possible aspects of interpretation of reality by those who use this particular language. That is why the research material was excerpted from chosen 20th century dictionaries, etymological ones as well as several dictionaries published after the year 2000, and from selected pieces of work by Astafyev, Belov, Rasputin, Shukshin and Abramov. The theory of the lexicographic definition and examples of selected words from above mentioned dictionaries were brought closer in this dissertation. There were also presented theoretical assumptions of the cognitive definition and lexical analysis taken from the selected pieces of work of writers of the “village prose” trend. Moreover, the relation between language and culture was described, and specific linguistic-cultural elements influencing the vision of the world of the community in the times of collectivization were also pointed out.