Analiza językoznawcza narracji dzieci z zespołem Aspergera

Abstract

Na dysertację doktorską składają się wstęp, trzy rozdziały teoretyczne, trzy rozdziały stanowiące opis badań własnych oraz podsumowanie. Celem badań było dostarczenie odpowiedzi na pytanie czy w narracjach dzieci z zespołem Aspergera znajdują się cechy świadczące o zaburzonej kompetencji komunikacyjnej. Badania właściwe poprzedza wprowadzenie w zagadnienie zespołu Aspergera i badań narracji. Uwzględniono zagadnienie aktualnego statusu nozologicznego AS, charakterystykę zaburzenia, epidemiologię i etiologię w oparciu o polskie i zagraniczne piśmiennictwo. Przedstawiono wielostronną analizę zjawiska narracji oraz wskazano potencjalne kierunki badawcze w obszarze patologii mowy. Część badawcza zawiera opis badań narracji prowadzonych w latach 2016-2017 z udziałem siedmiorga dzieci z zespołem Aspergera. W ramach przyjętej procedury badawczej badania mają charakter jakościowy i realizują założenia metody studium przypadku. Przeprowadzoną analizę lingwistyczną oparto na implikacjach z dziedziny logopedii, socjo- i psycholingwistyki, a także literaturoznawstwa. Analizie poddano stworzone w sytuacji zadaniowej monologowe teksty narracyjne stymulowane materiałem obrazkowym. Pomimo niehomogenicznych wyników, projekt badawczy potwierdził istnienie specyficznych nieprawidłowości w obrębie tworzonych narracji. Powtarzalne trudności zaobserwowano w następujących obszarach: rozumienia społecznego wymiaru historii, perspektywy nadawczo-odbiorczej oraz spójności tworzonych tekstów. Zgłoszono konieczność potwierdzenia uzyskanych wyników na większym materiale oraz z udziałem grupy kontrolnej, a także wysunięto postulat uwzględniania w terapii zespołu Aspergera treningu narracji.

The doctoral thesis consists of an introduction, three theoretical chapters, three chapters with a description of own research and a summary. The aim of the research was to provide an answer to a question whether the narratives of children with Asperger's syndrome contain any traits indicative of an impaired communication competence. The research is preceded by the introduction where Asperger Syndrome is described and a narrative research. The issue of the current nosological status of AS, the characteristics of the disorder, epidemiology and etiology based on Polish and foreign literature was taken into account. A multilateral analysis of the narrative phenomenon was presented and potential research directions in the area of speech pathology were indicated. The research part contains a description of narrative studies conducted in 2016-2017 with the participation of seven children with Asperger's syndrome. As part of the adopted research procedure, the research is of qualitative character and implements the assumptions of the case study method. The linguistic analysis was based on implications in the field of speech therapy, sociology and psycholinguistics, as well as literary studies. The analysis was made of monologue narrative texts stimulated with pictorial material created in the task situation. Despite inhomogeneous results, the research project confirmed the existence of specific irregularities within the created narratives. Repetitive difficulties were observed in the following areas: understanding the social dimension of history, the transceiver perspective and consistency of the created texts. The necessity to confirm the results obtained on the larger material and the control group was reported and the postulate of including the narrative training in Asperger's syndrome was put forward.