Recepcja papieskiej nauki społecznej w wybranych periodykach inteligencji katolickiej w Polsce po 1989 roku

Abstract

Celem badawczym pracy jest prezentacja, analiza i ocena recepcji papieskiego nauczania społecznego w wybranych polskich periodykach inteligencji katolickiej w latach 1989-2004. Przedmiot badań stanowią następujące pisma: wywodzące się z ruchu "Znak" - "Więź", "Znak" oraz "Tygodnik Powszechny", jezuicki "Przegląd Powszechny", dominikańska "W Drodze", wydawany przez Ośrodek Dokumentacji i Studiów Społecznych "Chrześcijanin w Świecie", a także jeden z organów PAX-u, a następnie jego spadkobierców pismo "Życie i Myśl". Recepcji papieskiej nauki społecznej na łamach tych periodyków poświęcone zostały rozdziały 3-9. Każdy z nich został podzielony na 3 części: w części pierwszej przeprowadziłem charakterystykę omawianego środowiska inteligencji katolickiej, druga została poświęcona analizie recepcji papieskiej nauki społecznej, część trzecią stanowią krótkie podsumowania. Dążyłem do zaprezentowania stanowiska każdego z tych środowisk i ukazania istniejących pomiędzy nimi różnic. Do analizy recepcji papieskiej nauki społecznej w wyżej wymienionych pismach wykorzystałem 107 artykułów, debat i dyskusji redakcyjnych. Zazwyczaj są to artykuły adresowane do wąskiego grona w jakimś stopniu zorientowanych już w tematyce czytelników. Zasadniczą część pracy poprzedziłem przedstawieniem doktryny społecznej Kościoła katolickiego od pontyfikatu papieża Leona XIII do pontyfikatu papieża Jana Pawła II. Ograniczyłem celowo analizę recepcji myśli papieskiej do środowisk redakcyjnych pomijając np. działalność Klubów Inteligencji Katolickiej. Nie brałem również pod uwagę pism, które nie miałyby większej przydatności z punktu widzenia tematyki niniejszej pracy, gdyż chodzi mi o periodyki środowisk inteligencji katolickiej, na łamach których podejmowane są i rozwijane zagadnienia papieskiego nauczania społecznego. Pominąłem te, w których problemy katolickiej nauki społecznej rozwijane są w małym stopniu. Starałem się ukazać, w jaki sposób papieskie nauczanie społeczne zostało przez środowiska inteligencji katolickiej przyjęte, jakie zagadnienia tego nauczania one rozwijały i w jakim stopniu wpłynęło ono na ich wizerunek. Chciałem także odpowiedzieć na pytanie, w jakim kierunku zmierza katolicka nauka społeczna i Kościół katolicki w Polsce po 1989 roku, przedstawić wizje środowisk inteligencji katolickiej dotyczące katolicyzmu w Polsce, jak środowiska te postrzegają procesy globalizacji i integracji europejskiej, jakie problemy doktryny społecznej Kościoła są przez nie najczęściej podejmowane. Z problemów tych najwięcej miejsca poświęciłem zagadnieniom: ewolucji stanowiska Kościoła wobec demokracji liberalnej, pluralizmu religijnego i wolności, polityki w świetle katolickiej nauki społecznej. Zwróciłem też uwagę na wpływ nauczania społecznego Kościoła na przebieg procesów związanych z transformacją ustrojową i gospodarczą w Polsce po 1989 roku.

The aim of the work is a presentation, an analysis and an assessment a pope's teaching reception in selected Polish magazines of catholic intelligentsia from 1989 to 2004. The subject of research are works: "Sign", "Bonds" and "General Weekly" (they come from motions "Sign"), "Christian in the world" (published by the Centre of Documentation and Social Researches), "General Survey" (published by Jesuits), "In a way" (published by Dominikans) and "Life and a thought". Chapters from 3 to 9 are devoted to reception of pope's social science in those magazines. Each chapter is divided into 3 parts. In the first part of each chapter I made the characteristic of a group of catholic inteligentsia, in the second part I made the analysis of pope's social science, in the third part there are short summaries. I wanted to present the position of each group and show the differences between them. I used 107 articles, debates and editional discusions to make an analysis of pope's reception of social science. These articles are very often addressed to a narrow group of readers who know the subject. The main part of my work I preceded by presenting a social doctrine of catholic church. This doctrine is presented from the pontificate of pope Leon XIII to the pontificate of pope John Paul II. I purposely limited an analysis of reception of pope's thought to editional groups. I ommited the work of catholic inteligentsia clubs. I also didn't pay attention to magazines which are not useful in my work. I mentioned only those magazines, in which themes connected with problems of pope’s social teaching are discussed. I purposely omitted those magazines, in which problems connected with catholic social science of are not discussed widely. I tried to present in which direction the catholic science and catholic church in Poland heads after 1989. I also wanted to present some opinions of catholic inteligentsia groups concern Catholicism in Poland. I wanted to show European integration process and underline, which problems of social doctrine of the catholic church are discussed very often. I also payed attention to an influence of church's social education on events connected with political and economic transformation in Poland after 1989.