Aparat bezpieczeństwa i wymiar sprawiedliwości wobec kolektywizacji wsi polskiej 1948-1956
Streszczenie
Przedmiotem i celem pracy jest przedstawienie kolektywizacji jako jednego ze środków walki klasowej na wsi, a zwłaszcza ukazanie relacji zachodzących pomiędzy aparatem bezpieczeństwa, sprawującą władzę partią i wymiarem sprawiedliwości oraz roli tych organów we wprowadzeniu kolektywizacji w latach 1948-1956, czyli w okresie najbardziej dramatycznym, podczas całej powojennej przebudowy struktury agrarnej wsi polskiej.
W czerwcu 1948 roku podczas posiedzenia Międzynarodowego Biura (Kominform) w Bukareszcie podjęto uchwałę o przeprowadzeniu kolektywizacji w krajach demokracji ludowej. Już jesienią a na szerszą skalę w roku następnym ruszyła masowa akcja kolektywizacji rolnictwa, którą jednocześnie sprzęgnięto z kampanią zaostrzenia walki klasowej na wsi.
W roku 1950, wobec dosyć mizernych rezultatów kolektywizacji (w 1949 roku powstało zaledwie 243 spółdzielnie), zwielokrotniono tempo tego procesu. Jednocześnie dokonano zmiany systemu administracyjnego i prawnego państwa.
W połowie 1950 roku zakończono również budowę powojennego wymiaru sprawiedliwości, wyznaczając mu rolę egzekutora bieżących potrzeb politycznych. Ze struktur sądownictwa wyodrębniono prokuraturę, działającą na zasadzie hierarchicznego podporządkowania z zadaniem "ugruntowania praworządności ludowej".
Gdy więc władza dla podtrzymania tempa kolektywizacji coraz częściej obok innych środków jak: m.in. nacisk ekonomiczny i administracyjny, nachalna propaganda, zaczęła stosować środki przymusu prawnego, mogła już w zupełności polegać na wymiarze sprawiedliwości. Aparat bezpieczeństwa publicznego, wymiar sprawiedliwości oraz inne organy państwowe np. terenowe struktury administracji państwowej, aktywnie więc i stale uczestniczyły w toczonej przez rządzącą partię walce klasowej, w ramach której kolektywizowano wieś polską represjonując przeciwników kolektywizacji.
Apogeum tej represji trwało do końca 1954 roku, kiedy to dokonano zmian strukturalnych w aparacie bezpieczeństwa publicznego ostatecznie likwidując Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego, którego kompetencje podzielono pomiędzy powstały Komitet ds. Bezpieczeństwa Publicznego oraz Ministerstwo Spraw Wewnętrznych. Ostatecznym kresem dla kolektywizowania wsi polskiej przy pomocy różnych form represji stał się "polski październik" 1956 roku. Praca ma charakter monograficzny i została przedstawiona w układzie rzeczowo-chronologicznym. Składa się ze wstępu, siedmiu rozdziałów oraz zakończenia i bibliografii. W zakończeniu podjęto próbę ustosunkowania się do możliwości ustalenia skali represji wobec chłopów w czasie kolektywizowania wsi. The object and aim of this work is to present collectivisation as one of the means of the class struggle in the country and specially reveal relations occuring between the security apparatus, power wielding party and the system of justice, and show the role of these organs in enforcing of collectivisation in the years 1948-1956, that is in the most dramatic period during the whole post-war reconstruction of agrarian structure of the Polish country.
In June 1948, at the meeting in Bucharest of the International Bureau (Cominform), a resolution was adopted on enforcing of collectivisation in the People's Democracy Countries. A massive action of collectivisation of agriculture began already in autumn, and on a larger scale in the following year. It was connected with the intensified class struggle campaign in the country.
In 1950, due to rather poor results of collectivisation (in 1949, only 243 cooperatives were established), the pace of that process was increased. At the same time, there took place a change of the administrative and legal system of the state.
In mid 1950, the formation of the post-war system of justice was also completed, assuming the role of the executor of the current political needs. From the structures of the judiciary, the public prosecutor's office was separated. It acted on the principle of the hierarchic subordination and its assigned task was to "strengthen the legality of the working class".
Thus, the authority, in order to accelerate the pace of collectivisation, began to use more and more frequently (besides the other measures, such as economic and administrative pressure and impudent propaganda, among others), also legal coercion and could already entirely rely on jurisdiction. Public security apparatus, jurisdiction and other state organs, for example the regional structures of the state administration, participated actively and constantly in the waged by the ruling party, class struggle within which the Polish country was collectivized and the opponents of collectivisation severely victimized. The culminating point of these repressive measures lasted till the end of the year 1954, when in the public security apparatus the structural changes were performed liquidating ultimately the Ministry of Public Security, the powers of which were divided between the Committee for Public Security and the Ministry of the Interior. The ultimate end for collectivisation of the Polish country by means of various forms of repression, became the "Polish October" 1956. The work has a monographic character and has been presented in a chronological order based on the facts. It consists of the introduction, seven chapters, conclusion and bibliography. In the conclusion there is an attempt to assess the possibilities of defining the scale of repressive measures in relation to the peasants during collectivisation of the country.