Ewolucja teorii glottodydaktycznej w zakresie nauczania języka rosyjskiego w szkole polskiej w latach 1950-2000

Abstract

W rozprawie omawiane są koncepcje metodyczne istniejące w Polsce w latach 1950-2000 i ich wpływ na kształtowanie czterech podstawowych sprawności językowych: rozumienia mowy, mówienia, czytania i pisania. Koncepcje te są omawiane na bazie analizy licznych artykułów i licznych publikacji. Rozprawa składa się ze wstępu, 5 rozdziałów, wniosków końcowych, bibliografii i aneksu. We wstępie są objaśniane terminy:"podejście" i "metoda". Jest tu także przedstawiony zarys historii nauczania języka rosyjskiego w szkołach polskich. W pierwszym rozdziale zatytułowanym "Metody glottodydaktyczne w nauczaniu języka rosyjskiego w szkołach polskich" omawiane są metody o zasięgu światowym (metoda gramatyczno-tłumaczeniowa, warianty metody bezpośredniej, metoda audiolingwalna, metoda kognitywna i podejście komunikacyjne) oraz ich wpływ na metody stosowane w nauczaniu języka rosyjskiego w szkołach polskich: metodę kombinowaną (zwaną również metodą mieszaną albo porównawczą), metodę aktywną metodę reproduktywno-kreatywną i podejście komunikacyjno-czynnościowe. Rozdziały drugi, trzeci, czwarty i piąty są zatytułowane kolejno "Kształtowanie sprawności rozumienia mowy rosyjskiej ze słuchu", "Kształtowanie sprawności mówienia", "Kształtowanie sprawności czytania" i "Kształtowanie sprawności pisania". Każdy z tych rozdziałów składa się z kilku podrozdziałów, w których dana sprawność językowa jest omawiana z punktu widzenia zwolenników i przeciwników poszczególnych wymienionych wyżej metod glottodydaktycznych. Niektóre poglądy omawiane w rozprawie są kontrowersyjne, niemniej jednak wszystkie one tworzą obraz nauczania języka rosyjskiego w szkołach polskich w okresie jego dominacji (tj. w latach 50., 60., 70. i 80.), a następnie w okresie jego stopniowej eliminacji (po roku 1989) i w okresie jego nauczania na zasadzie wolnego wyboru.

In the thesis, the methodological concepts existing in this period and their impact on forming four basic language skills are discused. These skills are: oral comprehension, speaking, reading and writing. These concepts are discussed on the basis of analysis of numerous articles and another publications. The thesis consists of introduction, five chapters, final conclusions, bibliography and appendix. In the introduction I explain the terms: "approach" and "method". In the introduction, I also present an outline history of teaching Russian in Polish schools. In the first chapter entitled "Glottodidactic methods in teaching Russian in Polish schools", the world-wide methods, such as: the grammar-translation method, variants of direct method, the audio-lingual method, the cognitive method and the communicative approach are discussed and their influence on the methods applied in teaching Russian in Polish schools, i.e. on combinatory (which was also called the mixed method and the comparative method), the active method, the reproductive-creative method and the communicative-activity approach. The second, third, fourth and fifth chapters are entitled subsequently "Forming oral comprehension skill", "Forming speaking skill", "Forming reading skill”, "Forming writing skill". All these chapters consist of several parts in which the given language skill is discussed from the point of view of adherents and adversaries of different (enumerated above) glottodidactic methods. Some views discussed in my thesis are controversial. Nevertheless all of them form the picture of teaching Russian in Polish schools in the period of its domination (that is in the fifties, sixties, seventies and eighties), then in the years of the gradual elimination of it (after 1989) and in the years of teaching Russian on the principle of free choice.