Geologiczne uwarunkowania występowania wypływów wód i przestrzennego zróżnicowania ich parametrów fizykochemicznych w zachodniej części Podhala

Abstract

Głównym celem badań było ustalenie zależności pomiędzy rozmieszczeniem wypływów wód i przestrzennym zróżnicowaniem parametrów fizykochemicznych wód źródlanych na obszarze zachodniego Podhala a budową geologiczną podłoża. W celu realizacji tego celu przeprowadzono kartowanie wypływów wód w zlewniach 6 potoków na Pogórzu Gubałowskim. W terenie pomierzono ich wydajność oraz wielkość wybranych parametrów fizykochemicznych wód źródlanych. Wykorzystując narzędzia GIS, NMT oraz treści map geologicznych wyznaczono wartości wskaźników morfometrycznych oraz tych opisujących położenie warstw skalnych względem powierzchni terenu. Następnie dla poszczególnych zlewni, warstw fliszu podhalańskiego czy typów stoków wyróżnionych ze względu na położenie warstw obliczono m.in. gęstość i wydajność jednostkową wypływów. Uzyskane wyniki wskazują na istotny wpływ budowy geologicznej i rzeźby terenu fliszowej części Podhala na rozmieszczenie wypływów, ich gęstość i wydajność. W świetle przeprowadzonych badań szczególnie korzystne warunki dla formowania się wypływów panują w strefie osiowej synklinorium podhalańskiego gdzie stwierdzono największe zagęszczenie i wydajność jednostkową wypływów. Badania wykazały również, że stoki kataklinalne są bardziej niż anaklinalne korzystne do formowania się wypływów. Część wypływów rozmieszczonych linijnie wykazuje zgodność kierunkową z dyslokacjami tektonicznymi. Zróżnicowanie wielkości parametrów fizykochemicznych wód źródlanych jest pochodną przede wszystkim różnej głębokości ich krążenia we fliszu.

The main aim of this thesis was to investigate the relationship between distribution of springs as well as spatial diversity of physicochemical parameters of spring waters and diversity of geological structure. In order to achieve the purpose of the study, a field mapping of springs was conducted in 6 catchments in the Gubałowskie Foothills. Spring discharge and selected physicochemical parameters of spring waters were measured in the field. Several morphometric indices and those defining the bedding-slope relationship were computed using GIS tools, DEM and content of geological maps. Therefore, spring density index and spring discharge was calculated separately for individual catchments, lithostratigraphic units of the Podhale flysch and types of slopes categorized by the bedding-slope relationship. The results indicate significant effect of geological structure and relief of flysch part of the Podhale region on distribution, density and discharge of springs. In the light of the research the most favorable conditions for spring formation characterize the axial zone of the Podhale synclinorium where the highest spring density and discharge were noted. The results also show that the formation of springs is more likely on cataclinal than anaclinal slopes. Some lines of springs follow the direction of tectonic discontinuities. Diversity of physicochemical parameters of spring waters is mainly influenced by depth of water circulation.