Relacje i analogie w języku osób z zespołem Aspergera

Abstract

Zespół Aspergera to zaburzenie rozwoju o nie w pełni poznanej etiologii, objawiające się odmiennością neurologiczną, która wpływa na percepcję otoczenia, rozwój społeczno-emocjonalny i kształtowanie się systemu językowego. W literaturze przedmiotu można spotkać sprzeczne poglądy na temat obecności nieprawidłowości w mowie dorosłych osób z zespołem Aspergera. W związku z tym, że problem jest marginalizowany, powstała potrzeba udokumentowania i opisania zaobserwowanych różnic, które stanowią podłoże komunikacyjnych trudności dorosłych z zespołem Aspergera. Ich język był analizowany z punktu widzenia dwóch mechanizmów poznawczych – myślenia relacyjnego i myślenia przez analogię. Postawiono hipotezę, że procesy poznawcze i mowę łączy relacja dwukierunkowa: zaburzone jest rozumienie relacji i analogii, co przekłada się na funkcjonowanie językowe, a zarazem deficyty językowe wpływają na ograniczone zdolności myślenia relacyjnego i przez analogię. Założono, że nieprawidłowości w społecznym funkcjonowaniu osób z zespołem Aspergera można łączyć zarówno z deficytami językowymi, jak i zaburzonymi procesami przetwarzania relacji i analogii. Wyniki przeprowadzonych badań oraz analizy wypowiedzi i rozmów pokazują, że trudności językowe w zespole Aspergera istnieją nie tylko u dzieci, ale także u dorosłych, w przypadku tych drugich ujawniając się głównie w obrębie komunikacji niewerbalnej, prozodii, semantyki, składni, pragmatyki i stylistyki. Osoby z zespołem Aspergera przejawiają trudności w myśleniu relacyjnym oraz myśleniu przez analogię, na co wskazują niższe zdobycze punktowe w zadaniach w porównaniu do badanych z grupy kontrolnej. Deficyty językowe i poznawcze warunkują powodzenie w kontaktach społecznych. Istotnym celem pracy było stworzenie planu wsparcia dorosłych osób z zespołem Aspergera, ponieważ większość dostępnych na rynku pozycji książkowych dotyczy problemów i terapii dzieci. Przyjmując założenia humanistycznych metod terapii, uznano, iż pomoc osobom z ZA nie powinna ograniczać się do pracy nad komunikacją werbalną i niewerbalną, lecz także rozwijać ich samoświadomość, umiejętność organizowania i planowania działań, a także, poprzez budowanie autentycznej więzi i prowadzenie otwartego dialogu, skłaniać podopiecznych do zadbania o własne zdrowie, sytuację zawodową, rodzinną, kreatywne spędzanie wolnego czasu i celowe oddziaływanie na rzecz wzrostu poziomu satysfakcji życiowej. Język ma być zarówno celem, jak i narzędziem terapii, a terapeuta przewodnikiem, który pomoże osobie z zespołem Aspergera nauczyć się funkcjonować w społeczeństwie zdominowanym przez neurotypowy styl poznawczy.

Asperger's syndrome is a developmental disorder with not fully understood etiology, manifested by neurological variation, which affects the perception, social and emotional development and the language system formation. In the literature on the subject, there are conflicting views on the presence of abnormalities in the language of adult people with Asperger’s syndrome. Due to the fact that the problem is marginalized, the need arose to document and describe the observed differences that are the basis of communication difficulties of adults with Asperger's syndrome. Their language was analyzed from the point of view of two cognitive mechanisms − relational thinking and thinking through analogy. It has been hypothesized that cognitive processes and speech combine a bi- directional relationship: the understanding of relations and analogies is disturbed, which translates into linguistic functioning, and also linguistic deficits affect the limited ability of relational thinking and thinking by analogy. It was assumed that the abnormalities in the social functioning of people with Asperger’s syndrome can be combined with both linguistic deficits and disturbed processing of relations and analogies. The results of research and analysis of statements and conversations show that language difficulties in Asperger's syndrome exist not only among children, but also among adults, in the case of the latter, revealing mainly in non-verbal communication, prosody, semantics, syntax, pragmatics and style. People with Asperger's syndrome display difficulties in relational thinking and thinking by analogy, which is indicated by lower points gain in tasks compared to those in the control group. Linguistic and cognitive deficits determine success in social contacts. An important goal of the work was to create a plan to support adult people with Asperger's syndrome, because the majority of books available on the market address children's problems and therapies. Assuming humanistic methods of therapy, it was recognized that assistance to people with AS should not be limited to working on verbal and non-verbal communication, but also to develop their self-awareness, the ability to organize and plan activities, and, by building a genuine relationship and conducting an open dialogue, encourage charges to take care of their own health, occupational and family situation, creative spending of free time and purposeful influence for the increase of the level of life satisfaction. Language is to be both a goal and a therapy tool, and a therapist should be a guide who helps a person with Asperger's syndrome learn to function in a society dominated by a neurotypical cognitive style.