Wpływ procesów mrozowych na rozwój brzegów rzek karpackich (na przykładach z dorzecza Czarnego Dunajca i Ropy)

Abstract

Dotychczasowe poglądy o rozwoju brzegów koryt rzecznych skupiały się zasadniczo na trzech przyczynowych czynnikach; działalności wód płynących i opadowych, ruchach masowych oraz antropopresji. Wydaje się, że wpływ procesów mrozowych na przekształcenia brzegów jest dużo większy niż się dotąd ocenia, a efekty jego działania mogą w wielu miejscach dorównać efektom erozji fluwialnej. W pracy podjęto próbę oceny tego wpływu na przykładach rzek karpackich. Moje badania pokazują, w jakim stopniu rzeźba wybranych obszarów dorzecza Czarnego Dunajca i Ropy jest warunkowana przenikaniem mrozu w głąb gruntu, tworzeniem się soczewek lodowych i sezonowymi, wielokrotnymi cyklami zamarzania i odmarzania gruntu. Zasadniczym celem niniejszej pracy jest zbadanie wpływu współczesnych procesów mrozowych na przebieg erozji brzegów rzek oraz ustalenie jak warunki litologiczne skał budujących brzegi sterują przebiegiem tych procesów.

The existing ideas about the development of the riverbanks are generally focused on three causal factors: the activity of flowing water and rainfall, bank mass movements and anthropogenic processes. It seems that the impact of frost actions on the transformation of riverbanks is much larger than previously estimated, and its effects can in many places equal effects of fluvial erosion. In my work I attempt to assess the impact on the example of the Carpathian rivers. My research shows how relief of selected areas of the Czarny Dunajec and Ropa rivers are conditioned frost penetration into the soil, formation of ice lenses and seasonal cycles of repeated freezing and thawing of soil. The main objective of this study is to investigate the influence of contemporary frost processes on the course of the erosion of riverbanks and determine how the lithological conditions of rock building these banks control the course of frost processes.