Strategie komunikacyjne stosowane przez matki w interakcji z małym dzieckiem

Abstract

Orientacja dorosłych w rozwoju dziecka odsłania ich koncepcje wychowania dzieci oraz pozwala przewidywać efekty zwrotnych oddziaływań dorosłego i dziecka w codziennych interakcjach (Goodnow, Colins, 1990; Miller, Davis, 1992; Kielar-Turska, 1997). Wiele badań wskazuje na znaczenie sposobu komunikowania się matki z dzieckiem dla rozwoju dziecka (m. in. Bornstein, Cole, 2005; Ozcaliskan, Gołdin- - Meadow, 2005). Stwierdzono korelacje między zachowaniami dziecka a strategiami stosowanymi przez dorosłego w kontakcie z dzieckiem (m.in. Noll, Harding, 2003). Prezentowane badania obserwacyjne 99 dzieci w wieku 2; 6 o różnym poziomie rozwoju językowego (w normie rozwojowej, z opóźnionym rozwojem mowy, osiągające wyniki powyżej normy) w kontakcie z ich matkami wykazały, że zachowania dziecka skłaniają matki do stosowania odpowiednich strategii. I tak, matki dzieci prawidłowo rozwijających się pod względem językowym i komunikacyjnym stosowały istotnie częściej strategie rozwijające, rozszerzały pole uwagi dziecka. Były zaangażowane w zabawę z dzieckiem; umiały się dostosować do dziecka. Z kolei matki dzieci wykazujących opóźniony rozwój mowy okazały się wyręczające dziecko, ograniczające jego działania przez stosowanie kontroli imperatywnej. Zaobserwowano u nich trudności w dostosowywaniu się do dziecka. Natomiast matki dzieci rozwijających się powyżej normy w zakresie mowy często nie włączały się w działania dziecka, pozostawiając mu swobodę. W zabawie matki rozszerzały pole uwagi dziecka lub jąprzekierowywały na inne obiekty. Uzyskane wyniki skłaniają do przemyślenia zagadnienia współoddziaływania zachowań dorosłego i dziecka w ich codziennych interakcjach. Stanowić mogą także materiał do pedagogizacji rodziców.