Rocznik Naukowo-Dydaktyczny. Z. 156. Prace Filozoficzne 6

Abstract

Niniejszy zeszyt "Prac Filozoficznych" wydawany w ramach "Roczników Naukowo-Dydaktycznych" Wyższej Szkoły Pedagogicznej im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie wypełniają artykuły, szkice i komunikaty naukowe pracowników Zakładu Filozofii Kultury i Religioznawstwa oraz Zakładu Socjologii Wychowania i Młodzieży Instytutu Nauk Społecznych oraz kilku autorów współpracujących naukowo z zespołem filozoficzno-socjologicznym krakowskiej uczelni pedagogicznej. Zebrane w tym zbiorze prace oddają główne kierunki zainteresowań badawczych owego zespołu, tzn. historią filozofii i myśli społecznej ze szczególnym uwzględnieniem filozofii polskiej i ościennej XX w., teoretycznymi problemami kultury, tradycji, religii i irracjonalizmu oraz niektórymi wątkami myśli socjologicznej. W kręgu wspomnianych zainteresowań, co również znajduje odzwierciedlenie w niniejszym zbiorze, są także zagadnienia dydaktyki logiki i filozofii. W polecanym Czytelnikowi kolejnym (VI) tomie "Prac Filozoficznych" przeważają prace historyczno-teoretyczne, ale pomieszczone są w nim także - w końcowej jego części - rozprawki o charakterze systemowym. Jedna i druga grupa prac porusza problematykę na ogół dotąd nie podejmowaną w literaturze przedmiotu albo marginalnie jedynie uwzględnianą. Ma więc do pewnego stopnia nowatorski, a w każdym bądź razie poznawczo-poszukujący charakter. I tak np. praca A. Węgrzeckiego pt. Idea etyki u Romana Ingardena stanowi pierwszą w swoim rodzaju, opartą m.in. o nie publikowane dotąd zapisy lwowskich i krakowskich wykładów etycznych autora Sporu o istnienie świata, interesującą rekonstrukcję jego koncepcji etycznych dokonanych przez jednego z uczniów mistrza polskich fenomenologów. Z kolei praca J. Szmyda zatytułowana Filozofia spotkania w Polsce jest próbą, bodaj pierwszą w swoim rodzaju, ujęcia porównawczego i krytyczno-wartościującego dwóch odmiennych nurtów filozofii spotkania uprawianych w naszym kraju, a mianowicie tzw. nurtu "inkontrologicznego" i "agatologicznego". Zaś dwie następne komplementarne wobec siebie prace, tzn. artykuł L. Gogolewskiego pt. O mechanizmie dziedziczenia kulturowego (Kilka refleksji z lektury dzieł S. Czarnowskiego) oraz praca E. Stawowy zatytułowana Zjawiska religijne a spójność kultury - w ujęciu S. Czarnowskiego, rekonstruują wybrane elementy teoretycznego ujęcia kultury w twórczości tego wybitnego polskiego socjologa, skupiając się głównie (L. Gogolewski) na zagadnieniu dziedziczenia kulturowego oraz (E. Stawowy) na zjawiskach religijnych. Refleksji nad kulturą poświęcona jest oryginalna praca E. Basary-Lipiec pt. Pojęcie kultury w pismach Stanisława Pigonia. Zagadnienie relatywizmu kulturowego w relacji do relatywizmu językowego jest przedmiotem pogłębionych rozważań w tekście J.A. Majcherka Relatywizm kulturowy, relatywizm językowy - związki i odniesienia. Natomiast o funkcjach kulturowych i społecznych (głównie integracyjnych) wartości prawnych i moralnych traktuje opracowanie A. Komendery pt. O roli prawa i moralności w życiu społecznym. Uwagi o poglądach Leona Petraźyckiego. Poglądom E. Abramowskiego na proces historyczny poświęcony jest artykuł R. Padoła zatytułowany Koncepcja historii E. Abramowskiego. Trzy kolejne szkice zawarte w niniejszym zbiorze przedstawiają wybrane stanowiska teoretyczne we współczesnej antropologii filozoficznej i filozofii historii, rozpatrywane w ścisłym związku z problematyką kultury (por. F. Zawadzki: Antropologia filozoficzna Helmutha Plessnera; M. Kucia: Antropologiczny irracjonalizm Ericha Fromma; K. Dynowska-Chmielewwska: Zagadnienie tradycji w filozofii historii Karola Jaspersa). Zbiór zamyka doniesienie z badań nad kształtowaniem pojęć filozoficznych w procesie dydaktycznym uczelni pedagogicznej pióra I. Trzcienieckiej-Schneider pt. Uwagi na temat tworzenia pojęć filozoficznych u przyszłych nauczycieli.