Semiotyka miejsc w „późnej” prozie Elizy Orzeszkowej (1890 - 1910) z perspektywy Heideggerowskiej filozofii przestrzeni

Abstract

Rozprawa poświęcona jest badaniu znaczeń miejsc przedstawionych w późnych powieściach i opowiadaniach Elizy Orzeszkowej z wykorzystaniem egzystencjalno - ontologicznego kontekstu w postaci rozważań filozoficznych Martina Heideggera. Wykazująca pewną analogię ze specyfiką Heideggerowskiej koncepcji „prześwitu” semiotyczna zasada stosowania opozycji binarnych wraz z zastosowaną w dysertacji filozoficzną siatką pojęciową funkcjonują jako narzędzia służące do otwierania nowych horyzontów interpretacyjnych i odkrywania ontologicznych sensów w - często modernistycznych w zakresie formy - opisach przestrzennych występujących w prozie autorki Ad astra z przełomu XIX i XX wieku. Zastosowanie jako kontekstu współczesnej myśli filozoficznej umożliwiło wskazanie obecnych w twórczości Orzeszkowej pokładów uniwersalnych zagadnień dotyczących rozumienia bycia w relacji z miejscem czy współkonstytuowania się jestestwa i miejsca.

My doctoral thesis focuses on the sense of places in the late novels and short stories by Eliza Orzeszkowa. The theoretical ground for my interpretations are semiotic theory as well as modem philosophical concepts - the most important background is the philosophy of Martin Heidegger. I maintain in my thesis that places are moving for Orzeszkowa’s characters not only because of historical and patriotic reasons but also because of ontological experience they are given by the places. The turning of 19th and 20th centuries is the time of introducing by Orzeszkowa in her works symbolist or impressionistic techniques which are often used by her to describe the contemplation of place, involving something that can be called "the revelation of being". I claim that the analyzing of these problems in Orzeszkowa’s late prose works is useful for broadening of the horizons of their interpretations.