Empatia a postawy prospołeczne studentów pedagogiki specjalnej

Abstract

Jedną z cech osobowości nauczyciela, która zarówno w potocznym odczuciu, jak też w efekcie empirycznych badań wydaje się mieć istotne znaczenie w procesie nauczania, jest empatia. Holistyczna koncepcja empatii Kalliopuska (1983) zakłada, iż jest to złożony proces, w którym biorą udział komponenty kinestetyczne, fizjologiczne, afektywne (motywacyjne) oraz poznawcze (wiedza i doświadczenie). Takie szerokie pojmowanie empatii nasuwa pytania o uwarunkowania i związki tego procesu z innymi procesami psychicznymi (innymi aspektami osobowości), takimi np. jak: postawy prospołeczne, ogólny poziom zdolności umysłowych, czy poziom neurotyzmu. Mając na uwadze potrzeby rozwojowe dzieci specjalnej troski oraz wzgląd na znaczenie empatii w procesie dydaktyczno-wychowawczym podjęto badania ze studentami pedagogiki specjalnej, którzy mają w przyszłości pracować z takimi dziećmi. Uzyskanie odpowiedzi na postawione wcześniej pytania pozwoli ukazać różne profile osobowościowe, co może być predyktorem przyszłych sukcesów w wykonywaniu zawodu nauczyciela dzieci specjalnej troski.

Various authors point out that empathy is important in many different situations. Empathy seems to have a significant role in the educational process, therapy, nursing, and other fields. Empathy is an feature of personality involving the capacity to respond emotionally and cognitivelly to other persons without loss of objectivity (Berger 1987, in Williams 1989). Empathy is linked to helping behaviour and to more effective professional functioning and it is, therefore, nearly universally valued in helping professions (Williams 1989). Empathy is very important for a positive development of people's interactions in many teacher - pupil situations (Grzywak- -Kaczynska 1971). It is especially when the pupil is exceptional in some way (below or above the intellectual, social or emotional norms) and requires special treatment from teachers, in these cases empathy helps teachers to act in such way which minimizes social conflicts and disruption (Morgan 1983, 1984, Rembowski 1989). In that context we have studied empathy among the students of the Special Pedagogy Department as well as relations between empathy, prosocial attitudes and individual differences in intelligence, neuroticism.