Akceptowalność a nauczanie gramatyki języka angielskiego : składnia czasownika

Abstract

Praca porusza zagadnienia związane z akceptowalnością struktur gramatycznych uznawanych za niepoprawne przez podręczniki gramatyki angielskiej oraz gramatyki opisowe języka angielskiego. Motywy podjęcia powyższego tematu są dwojakie: metodyczne oraz językoznawcze. Z punktu widzenia metodyki nauczania języka obcego, błędy popełniane przez uczniów oraz decyzja o ich poprawie są bardzo istotne dla nauczyciela. Z kolei z punktu widzenia teoretycznego opisu systemu języka błąd stanowi anomalię, bardzo ciekawą zwłaszcza w kontekście socjologicznym, gdzie możliwe jest dokonanie konfrontacji pomiędzy żywym językiem a preskryptywym jego opisem, oraz w kontekście porównywania dwóch systemów językowych.

W pracy postawiono następujące pytania badawcze:

1 - jak kształtuje się hierarchia akceptowalności błędów uporządkowanych ze względu na: nieprawidłowość w składni, rolę tematyczną, której dotyczy błąd, zewnętrzną - powierzchniową formę błędu (dodanie elementu, pominięcie elementu, przeszeregowanie lub zniekształcenie elementów), oraz źródło błędu (L1/L2)

2 - czy istnieje związek między hierarchią akceptowalności ze względu na rolę tematyczną a którąkolwiek z istniejących hierarchii ról tematycznych sugerowanych przez językoznawców

3 - czy istnieją konstrukcje niegramatyczne, które mimo niepoprawności są akceptowane przez rodzimych użytkowników języka

4 - czy opinie na temat akceptowalności mają związek z wiekiem, płcią, dialektem, oraz doświadczeniem pedagogicznym oceniających

Teoretyczne podstawy pracy obejmują teorię analizy błędu, głównie w ujęciu Cordera, teorię rządu i wiązania Chomsky'ego, a zwłaszcza teorię ról tematycznych, koncepcję hierarchii ról tematycznych w ujęciu gramatyki leksykalno-funkcjonalnej (Bresnan, Grimshaw), oraz teorię analizy kontrastywnej. Kwestionariusz, będący podstawa badania, zawierał 60 zdań, w tym cztery zdania poprawne. Zdania niepoprawne pochodzą z wypowiedzi Polaków - uczniów i studentów, na poziomie co najmniej średniozaawansowanym - FC. Zdania te zostały zmodyfikowane tak, aby zawierały dokładnie jeden błąd. Każde ze zdań zostało ocenione przez 60 respondentów. Pytania zawarte w kwestionariuszu dotyczyły: zrozumienia zdania, jego pochodzenia (czy wyprodukowane zostało przez rodzimego użytkownika języka), oceny zdania w skali 1-5, oraz poprawy zdania;

Uzyskane wyniki zostały wykorzystane do utworzenia hierarchii akceptowalności błędnych zdań ze względu na czynniki wyszczególnione w pytaniach badawczych. Wnioski płynące z badania mogą znaleźć zastosowanie w dydaktyce nauczania języka angielskiego.

The aim of the thesis was to investigate acceptability of errors in sentence structure in utterances of

Polish learners of English, and to draw conclusions in the fields of English syntax, contrastive linguistics, sociolinguistics and the teaching of English. The theoretical background of the thesis is the theory of error analysis (Corder), the Theta-theory of Chomsky's Government and Binding theory, Theta-roles hierarchies proposed by the Lexical-Functional grammar (Grimshaw, Bresnan), and the theory of contrastive grammar.

The investigation was carried out on the basis of a research survey, conducted among native speakers of English. The survey questionnaire consisted of 60 sentences, 4 of which where correct, control sentences. The respondents were 60 native speakers of English, of different sex, age, dialect and pedagogical experience. The questions asked in the survey concerned the understanding of the sentences, their potential native-English origin, evaluation of the sentences and their correction.

The research questions posed in the survey were the following:

1 - what is the hierarchy of acceptability of erroneous constructions with respect to: a- the syntactic anomaly involved

b- the theta-role to which the error is related

c- the surface form of the error

d- the source of error (L1/L2 influence);

2 - is there a correlation between the acceptability hierarchy of the erroneous structures with respect to the theta-role and any of the existing syntactic hierarchies of theta-roles;

3 - are there ungrammatical constructions which native speakers find acceptable;

4 - are the acceptability judgments given by the native speakers related to their

a- age b- sex c- dialect d- teaching experience

The results obtained from the survey were used to create acceptability hierarchies of erroneous sentences, with respect to the factors enumerated in the research questions.

Conclusions from the research contain clues that can be useful in teaching the English grammar to Polish learners.