Polityczne i prawne aspekty procesu kohabitacji we Francji w latach 1986-1997 i w Polsce w latach 1989-1994

Abstract

Praca pt. "Polityczne i prawne aspekty procesu kohabitacji we Francji w latach 1986-1997 i w Polsce w latach 1989-1994" jest porównawczą analizą prawną i politologiczną zjawiska znanego pod nazwą cohabitation politique. Istotnym dla wyjaśnienia omawianych procesów stało się odwołanie do genezy samego terminu i przyjęcie definicji, która będzie odzwierciedlała mechanizmy współpracy w egzekutywie tak we Francji jak i w Polsce (mając na uwadze funkcjonowanie egzekutywy w dwu systemach politycznych). Sytuacja kohabitacji czyli specyficznego układu instytucji państwa rozumiana jak koegzystencja szefa państwa, który wygrał w głosowaniu powszechnym prezentując swój program polityczny i premiera będącego szefem większości parlamentarnej stała się swoistym "eksperymentem" politycznym i prawnym w ramach którego dwaj politycy stojący na szczycie państwa a pochodzący z przeciwnych obozów ideologicznych zmuszeni zostali do podjęcia wspólnych działań. Oznaczała funkcjonalną koegzystencje lewicy i prawicy, prezydenta i premiera, reprezentujących inną orientacje polityczną.

Sytuacja ta stała się testem trwałości dla demokratycznych instytucji w obu omawianych krajach. We Francji była zjawiskiem, które przerwało homogeniczność władzy wykonawczej i dało możliwość realnego prowadzenia polityki wewnętrznej premierowi stojącemu na czele rządu - pozwoliło na realizację przewidzianej w konstytucji dwuwładzy prezydenta i rządu. W Polsce, która była na początku drogi budującej mechanizmy demokratyczne, dostarczyła nowych doświadczeń, które przyniosły m.in. zmiany w konstrukcji pozycji prawnej prezydenta w Konstytucji z 1997 r.

Wzbudzała wiele emocji, które głównie wynikały z ?nadinterpretacji" norm prawnych dokonywanych przez szefów państw i szefów rządów, którzy na ich podstawie i uzurpowali sobie prawa do wydawania rozstrzygnięć w materiach do nich nienależących.

Przyjęcie przez polityków francuskich pokojowej postawy, odideologizowanie różnic ich dzielących, ułatwiło procesy rządzenia w okresie kohabitacji. W III Rzeczypospolitej niestety zabrakło porozumienia, bowiem szef państwa /prezydent negował wszystko co wywodziło się z PRL-u, co nie sprzyjało koegzystencji w egzekutywie.

Centralną postacią w omawianym temacie stał się prezydent, który w zachodzących procesach odegrał znacząca rolę dzięki licznym, władczym kompetencjom, które pozwalały mu mieć decydujący głos w najważniejszych dziedzinach życia politycznego kraju i nie dzielić władzą z premierem. W Polsce po przyjęciu Konstytucji w 1997 r. "odebrano" prezydentowi możliwość wpływania na politykę rządu, co spowodowało iż w Polsce nie można było mówić o kohabitacji lecz tylko o pseudokohabitacji.

Funkcjonujące wówczas koalicje rządowe miały niewątpliwie bardzo trudne zadanie - rządzeniem krajem, który miał dwóch przywódców- szefa państwa i szefa rządu.

Sytuacja kohabitacji pokazała nowy kontekst konstrukcji prawnej urzędu szefa państwa. A procesy zachodzące podczas kohabitacji dały podstawę do stwierdzenia, że bez realnej siły politycznej w parlamencie, uprawnienia głowy państwa, choć bardzo rozległe, zostają mocno ograniczone, ale nie pozostaje on pozbawiony możliwości działania.

Politycy musieli wykazać się dużą kultura polityczną i tolerancją by móc wspólnie kierować państwem, stawiać interesy państwa i narodu ponad partykularne interesy partii, z których się wywodzą. Kohabitacja wymaga sporych umiejętności współpracy pomimo różnic, których podstawą jest odpowiedzialność za naród i państwo.

The dissertation ?Political and legal aspects of the cohabitation process in France in 1986-1997 and in Poland in 1989-1994" is the comparative, legal and political analyze of the phenomenon knows as "cohabitation politique". In order to explain the process it is essential to reach back to the origin of the term itself and to accept the definition, which illustrate the mechanism of cooperation within the executive in France as well as in Poland (bearing in mind the existence of the executive in both political systems).The cohabitation situation that is a specific combination of the state institution widely known as the head of the state coexistence that won the election presenting its political programme and the prime minister being the head of parliament majority became a specific political and legal "experiment" within which two politicians being on the top of the state, hailing from two ideological different groups were obliged to cooperate with each other. That meant functional coexistence of the left and the right as well as a president and a prime minister that represent different political orientation.

The situation became a durability test for the democratic institutions in both countries. In France it was the phenomenon that survived executive power homogeneity and enabled the prime minister being the head of the government to implement an interior policy and fulfill anticipated in the constitution authority of the president and the government. In Poland that has just begun to build the democratic mechanisms providing the new experiences, which changed the legal position of a president in the constitution from 1997.

It aroused emotions resulting from "over interpretation" of the legal standards from the side of the heads of the countries and governments, that on that basis usurped the possibility of deciding in not their cases. Taking on a peace attitude by French politicians enabled the process of ruling in the period of cohabitation. Unfortunately in Poland it was not possible because the head of the country was negating everything that was hailing from the communist period what made impossible to cooperate within the executive.

A president became the central character in the discussed matter. He played the main part in this process because of his competences that enabled him to decide in the most important areas of political life in the country, and not to share the authority with a prime minister. After accepting the constitution in Poland in 1997 the possibility of affecting the policy of the government was "taken away" from the president. In result the cohabitation did not exist in Poland but so called "pseudo-cohabitation".

Government coalitions that existed at that time had undoubtedly a very difficult task - to rule the country, which had two heads: head of the country and head of the government.

The cohabitation situation showed a new context of the legal construction in the state office. The processes during the cohabitation enabled to state that without the real political power in parliament the privileges of the head of the state even though very vast, stay strictly limited but the process itself is not deprived of the possibility of any action.

The politicians were obliged to show a big political culture and tolerance in order to govern the country together and treat country's affairs over a particular party affair. The cohabitation requires a huge cooperation skills despite the differences that basis is the responsibility of the nation and the country.