Rocznik Naukowo-Dydaktyczny. Z. 205. Prace Psychologiczne 7
Streszczenie
Kolejny, siódmy tom Prac Psychologicznych publikowanych w ramach Rocznika Naukowo-Dydaktycznego Akademii Pedagogicznej w Krakowie, podobnie jak poprzednie, charakteryzuje się różnorodnością problematyki, co wynika z odmiennych zainteresowań naukowych autorów prezentowanych w nim prac. Tom obejmuje 11 artykułów o charakterze przeglądowym i empirycznym, ujętych w dwóch częściach.
Część I - „Z zagadnień psychologii rozwoju i edukacji dziecka” zawiera 6 artykułów dyskutujących wybrane problemy rozwoju, wychowania i nauczania dzieci pełnosprawnych oraz dzieci o specjalnych potrzebach edukacyjnych. Artykuł Marii Kliś, otwierający tę część, ukazuje charakterystykę dwóch typów modeli umysłowych reprezentacji, jakie powstają w czasie recepcji różnych tekstów: reprezentacji w formie sądów oraz w formie modeli sytuacji opisywanych w tekście. Autorka kolejnego artykułu, Małgorzata Tatala, rozważa specyfikę religijności człowieka, charakteryzując jej właściwości: synkretyzm, animizm, antropomorfizm, artyficjalizm i tendencje magiczne oraz właściwości jej rozwoju. Z kolei trzeci artykuł, przygotowany przez Grażynę Rudkowską na podstawie badań empirycznych, pozwala poznać percepcję stosunków rodzinnych przez dzieci sześcioletnie w kontekście podmiotowych uwarunkowań. Trzy ostatnie prace dotyczą rozwoju i edukacji dzieci niepełnosprawnych. W pierwszej, Władysława Pilecka ukazuje filozofię edukacji osób niepełnosprawnych umysłowo, której istotę powinno stanowić ich przygotowanie do niezależnego stanowienia o sobie samym. W drugiej - Joanna Kossewska charakteryzuje postawy społeczne wobec integracji szkolnej dzieci o zaburzonym rozwoju oraz ich inter- i intraindywidualne determinanty. Tę część zamyka artykuł napisany przez Krzysztofa Gerca i Jana Przetacznika rozważający wpływ wiedzy o chorobie na poziom lęku i samooceny młodzieży z głęboką skoliozą.
Część II - „Z zagadnień psychologii osobowości” składa się z 5 artykułów, których treść koncentruje się wokół problemu wzajemnych powiązań pomiędzy cechami osobowości a psychospołecznym funkcjonowaniem człowieka. W pierwszej pracy, Helena Wrona-Polańska opisuje jakość zdrowia studentów w zależności od preferowanych przez nich sposobów radzenia sobie ze stresem. Autorka w końcowej części artykułu formułuje szereg ważnych postulatów dla organizacji procesu edukacji na poziomie wyższym. Wojciech Czajkowski szeroko omawia „wzór zachowania A” jako jeden z komponentów podatności na chorobę wieńcową, ukazując jego istotę, genezę oraz osobowościowe korelaty. Artykuł Marty Kosteckiej-Korbiel prezentuje dwa podejścia w myśleniu o człowieku we współczesnej psychologii i psychoterapii: koncepcję Bradshawa oraz koncepcję Seligmana. Autorka dokonuje analizy porównawczej wizji rozwoju człowieka z perspektywy tych dwóch koncepcji oraz dyskutuje ich konsekwencje, zarówno pozytywne, jak i negatywne, w działalności psychoterapeutycznej. Dwie ostatnie prace poświęcone są syndromowi wypalenia zawodowego. Małgorzata Dworzańska przedstawia osobowościowe (odporność psychiczna, temperament, typ umysłu, kreatywność, typ kontroli, orientacja społeczna, system przekonań, postawy wobec pracy, obraz siebie, poczucie równowagi) determinanty syndromu wypalenia zawodowego. Artykuł ten porusza istotne problemy dla psychologicznego kształcenia nauczycieli, którzy w szczególny sposób są narażeni na doznanie tego typu syndromu. Natomiast artykuł Józefa Maciuszka jest rozwinięciem tych treści poprzedniej pracy, które dotyczą roli systemu przekonań w powstawaniu syndromu wypalenia zawodowego. Autor konkluduje, że takie elementy systemu przekonań jak: pesymistyczny styl wyjaśniania niepowodzeń, zewnętrzne umiejscowienie poczucia kontroli, negatywne sądy o innych ludziach, nieracjonalne przekonania o swojej roli zawodowej stanowią ważne generatory syndromu wypalenia zawodowego.
Oddając do rąk Czytelnika tę publikację, mamy nadzieję, że zachęci ona do osobistych przemyśleń, będzie pomocna w rozwiązywaniu różnorodnych problemów o charakterze teoretycznym i praktycznym oraz będzie przydatna w przygotowaniu się do podjęcia zawodu pedagoga lub psychologa.