Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. 69. Studia de Arte et Educatione 4. Sztuka i wypowiedź

Abstract

Instytut Sztuki Akademii Pedagogicznej w Krakowie staje się Wydziałem Sztuki Uniwersytetu Pedagogicznego im. Komisji Edukacji Narodowej. Kolejny tom Rocznika wydawanego przez nasze środowisko na swój sposób wpisuje się w zmiany, które świadczą o dojrzewaniu jego indywidualnego oblicza. Hasło przewodnie tego zeszytu to bowiem sztuka i wypowiedź. Umieszczenie sztuk wizualnych w kontekście różnorako rozumianej komunikacji oraz związków z literaturą i językiem, a w szczególności poddanie refleksji problemu dzieła sztuki rozumianego jako wypowiedź, to przykład realizowania uniwersyteckich ambicji badawczych. Sztuka i komunikacja zdają się nierozerwalnie łączyć w czasach postmodernizmu, co wymaga intelektualnej refleksji na poziomie uniwersyteckim. Powinna ona mieć także charakter interdyscyplinarny. Dlatego autorami tekstów są młodzi językoznawcy, teoretycy literatury, historycy i teoretycy sztuk wizualnych, krytycy oraz pedagodzy. Wszyscy wykazują znajomość różnych artystycznych dziedzin, często sięgając też do estetyki i filozofii. Wydaje się, że taka erudycja powinna charakteryzować współczesnych naukowców uniwersyteckich. Artykuły powstałe zatem w interdyscyplinarnym środowisku młodego Uniwersytetu, obok wykazywanego zrozumienia różnych zastrzeżeń i wahań, wskazują, jak i dlaczego używane jest pojęcie wypowiedź w odniesieniu do różnych dziedzin sztuk, a konkretne analizy najczęściej współczesnych dzieł, przeprowadzające strukturalizm, postmodernizm i hermeneutykę w obszar fenomenologii, pokazują jego praktyczne zastosowanie. Założony dyskurs prowadzi więc od teoretycznych, językoznawczych i filozoficznych rozważań o możliwościach funkcjonowania pojęcia wypowiedź poza akustycznie artykułowanym i zapisywanym językiem werbalnym, poprzez wskazania potocznych i naukowych zastosowań „literackiego” sposobu myślenia w odniesieniu do różnych dziedzin sztuki i artystów, aż do analiz skoncentrowanych na konkretnych dziełach, studiujących przyczynę i sens nazywania dzieł sztuki wypowiedziami. Wszystkie teksty odsłaniają też różnorakie relacje graniczne między tym, co wizualne i tym, co werbalne. Wydaje się, że udowodniona zostaje wartość stosowania wspólnego terminu wypowiedź w analizach estetycznego charakteru aktów komunikacji konstruowanych przez dzieła sztuki. Pojęcie wprowadzone i przeanalizowane w interdyscyplinarnym dyskursie, okazuje się użyteczne także w fenomenologicznym skupieniu, najbardziej chyba właściwemu uniwersyteckiej dojrzałości.