ZAKLĘCIE. Między demitologizacją i estetyzacją rzeczywistości w dobie nowych mediów

Abstract

Niniejsza praca doktorska porusza zagadnienie równolegle zachodzących w kulturze współczesnej zjawisk demitologizacji oraz estetyzacji. Współistniejących, przeciwstawnych procesów, rozumianych jako pozbawianie lub nadbudowywanie warstwy magicznej rzeczywistości. W części teoretycznej nawiązałam do wyżej wymienionych zjawisk w ujęciu Maxa Webera i Jeana Baudrillarda. Zderzając ze sobą ich poglądy sprecyzowałam ideę mojej pracy, jaką jest odsłonięcie zależności i napięć pomiędzy demitologizacją (zwana przez Webera odczarowaniem) i estetyzacją, prowadzących do tytułowego zaklęcia – niemożności odczarowania. Opracowując ten temat szczególną uwagę poświęciłam zaklinaniu swojej tożsamości w mediach społecznościowych. W tej części pracy przybliżyłam także kolejno sylwetki człowieka średniowiecznego – mieszczanina, odbierającego wrażenia estetyczne z zewnątrz, oraz człowieka współczesnego, zanurzonego w świecie wirtualnym. W podsumowaniu zawarłam stwierdzenie, iż odczarowanie i estetyzacja nie wydają się być procesami przeciwstawnymi, a komplementarnymi. W drugiej części, opisującej realizację dzieła, jako pierwszy poruszam temat inspiracji, wśród których oprócz tych głównych – sztuki średniowiecznej i mediów społecznościowych, wspominam między innymi prace Władysława Hasiora, symbolikę lustra, czy ruiny kościoła w Plymouth. Dalej przechodzę do przybliżenia procesu twórczego od strony formalnej, by następnie omówić i zaprezentować powstałe prace. Realizując część artystyczną wykonałam cykl prac o charakterze intermedialnym. Zaklęcie składa się z dokumentacji (fotograficznej i video) działań w przestrzeni ruin średniowiecznych klasztorów i katedr na terenie Wielkiej Brytanii oraz prac o charakterze ilustracyjno-narracyjnym. Dziedzinami sztuki, w obrębie których się poruszam są instalacja, fotografia i grafika. Wykorzystując nawiązania i skojarzenia z dawną stylistyką i formą dzieł, nadaję moim pracom nowe, współczesne treści. W ostatniej części rozprawy podsumowuję swoje działania i formułuję wnioski końcowe. Pragnienie magii zaznacza się tym mocniej w pozornie odczarowanej rzeczywistości, im mocniej wydaje się, że go nie ma. Dzieło to odsłoniło przede mną także swój ukryty sens – opowieści o samotności i próbie re-definicji swojej tożsamości, równocześnie odczarowując ją i estetyzując.

This doctoral dissertation raises the question of aestheticization and demythologisation - simultaneously occurring phenomena in the contemporary culture of aestheticization and demythologisation – two co-existing and opposing processes, understood as stripping and building up the layer of magical reality. In the theoretical part of my work, I refer to the phenomena in terms of Max Weber and Jean Baudrillard. Bringing together their views I clarified the idea of my work - unveiling dependences and tensions between demythologisation (called by Weber ‘disenchantment’) and aestheticization, leading to the title’s term of spell; the inability to disenchant. In developing this subject, I particularly focused on the enchantment of one’s identity in social media. In this part of the thesis, I have also brought the figures of a medieval person (a burgher who receives aesthetic impressions from outside) and a modern man (immersed in the virtual world). In summary, I made a statement that the disenchantment and aestheticization are not really contradictory but they are actually complementary processes. In the second part of my dissertation, describing the artistic implementation of my work, firstly I touch on the subject of my inspiration – which apart from the main ones (i.e. medieval art and social media) include works by Władysław Hasior, the symbolism of the mirror, and the ruins of the church in Plymouth. Next, I move on to explain the creative process from the formal side, to then discuss and present the resulting works. Creating the artistic part of my dissertation, I made a series of intermedia-type works. The spellbound consists of documentation (photo and video) of activities in the space of ruins of medieval monasteries and cathedrals in England, and of works of illustrative and narrative character. The fields of art within which I move are: installation, photography, and graphics. Using references and associations with the old stylistics and forms, I give my creations new, contemporary contents. In the last part of the dissertation, I summarize my work and formulate conclusions. In the seemingly disenchanted customs and practices, the desire for magic is the stronger the more it seems that it does not exist. The work also revealed to me its hidden meaning - the story of loneliness and the attempt to re-define one’s identity, whilst at the same time disenchanting it and aestheticizing it.