Agent? Patient? Who’s to blame? Error gravity and the theta-role of the error-affected argument

Abstract

Role semantyczne (zwane tez rolami tematycznymi i rolami Theta) przydzielają swym argumentum predykaty. W wielu wypowiedziach uznanych za niegramatyczne to właśnie struktura argumentowa predykatu uległa zmianie, np. z powodu pominięcia, przesunięcia, lub niewłaściwej formy argumentu. Aby ustalić wagę ról semantycznych w ocenie akceptabilności wypowiedzi, przeprowadzono badanie akceptabilności różnych błędnych wypowiedzi w języku angielskim, których autorami byli Polacy uczący się tego języka. W badaniu ustalono poziom akceptabilności poszczególnych błędnych wypowiedzi w odniesieniu do roli semantycznej pełnionej przez argument, w obrębie którego wystąpił błąd. Niniejszy artykuł przedstawia wyniki badania oraz wnioski. Ramy teoretyczne badania to tradycyjna wersja gramatyki transformacyjno-generatywnej, a szczególnie teoria rządu i wiązania (Chomsky, Haegeman & Gueron, Williams, itp.), tradycyjna gramatyka opisowa języka angielskiego (Quirk & Greenbaum), oraz teoria analizy błędów (Corder). Badanie przeprowadzono na podstawie testu akceptabilności w formie kwestionariusza, zawierającego 60 zdań, który został przedstawiony 60 rodzimym użytkownikom języka angielskiego. Materiał językowy został oznakowany ze względu na różne kryteria, między innymi ze względu na role semantyczną argumentu, którego dotyczy błąd. Najważniejsze role uwidocznione w materiale językowym to Theme (Temat) oraz Affected (Obiekt działania) a zwłaszcza podtyp Experiencer (Obiekt doświadczający). Analiza wyników wykazała, że niepoprawna realizacja pewnych ról semantycznych przyczynia się do ogólnej negatywnej oceny akceptabilności wypowiedzi w większym stopniu niż w przypadku niepoprawnej realizacji innych ról.