Gloria victis Elizy Orzeszkowej

Abstract

Przedmiotem artykułu jest opowiadanie Elizy Orzeszkowej Gloria victis z 1910 roku. Autorka ukazuje napięcie pomiędzy romantyczną z ducha ideową koncepcją utworu o powstańczym zrywie 1863 roku a modernistycznym obrazowaniem i wrażliwością estetyczną. Zwraca uwagę na konsekwencje narracji prowadzonej z perspektywy leśnej przyrody (wiatru, drzew): symbolizm mitu eleuzyńskiego, techniki impresjonizmu i ekspresjonizmu oraz brutalny naturalizm w opisach śmierci i umierania. Eksponuje zarysowaną przez Orzeszkową dychotomię historii (i niepamięci) i biologii (cyklu natury).

The subject of the article is the Gloria victis novella by Eliza Orzeszkowa (1910). The author points out tensions between Romanticism idea of uprisings (i.e. the January Uprising of 1863 in Poland), which is the main theme of the novella, and naturalistic style of narration as well as modern ways of artistic expression. She notes many consequences of using nature’s narrative point of view (e.g. wind, trees): reference to the palingenetic myth, impressionist and expressionist techniques, rough naturalism in the death and battle scenes. She also shows how Orzeszkowa emphasises the dichotomy between the history (obliviousness possibility) and biology (cycle of matter).