Marzenia jako czynnik autokreacji osób starszych

Abstract

Możliwość tworzenia i realizowania marzeń jest przypisana do każdego człowieka bez względu na jego wiek, pochodzenie, wygląd, edukację czy też inne czynniki. W swoich rozważaniach pochyliłem się nad autokreacyjną rolą marzeń w odniesieniu do życia i aktywności osób starszych (w tym ich duchowości). Przedmiotem moich badań były zatem marzenia osób starszych. Celem badań uczyniłem ukazanie perspektywy temporalnej marzeń – formy zmian projektów marzeniowych w procesie całożyciowej autokreacji (przeszłej, aktualnej i przyszłych zamierzeń). Postawiłem trzy pytania badawcze. 1. W jakim stopniu marzenia przyczyniły się do kreacji siebie seniora? Dążyłem do określenia istoty marzeń według seniorów. Opisałem ich kluczowe marzenia w przeszłości, teraźniejszości i przyszłości. Wskazałem jakie znaczenie miały te marzenia w wyborach życiowych osób badanych. Odniosłem się do okresów wzrastania badanych – dzieciństwa, wczesnej dorosłości, średniej dorosłości i późnej dorosłości oraz kluczowych sfer w egzystencji ludzkiej – rodziny, edukacji, pracy, zdrowia i fizyczności oraz czasu wolnego, kultury i współżycia społecznego. 2. Jak badani bilansują swoje życie z perspektywy realizacji lub braku realizacji marzeń? Pytanie drugie odnosiło się do czynników pobudzających do realizacji marzeń, w tym konkretnych osób. Chciałem też rozpoznać bariery autokreacyjne. Następnie przeszedłem do opisu zadowolenia i satysfakcji z życia w odniesieniu do tworzonych marzeń. Interesował mnie poziom zadowolenia seniorów z własnej aktywności w czasie spełniania marzeń. 3. Jaką postawę przyjmują badani seniorzy wobec własnych marzeń – przeszłych, teraźniejszych i przyszłych? Pytanie trzecie dotyczyło refleksji osób starszych nad ich spełnionymi i niezrealizowanymi marzeniami. Wskazałem przedmioty i kierunki ludzkich marzeń w perspektywie czasowej. Zobrazowałem kluczowe marzenia, zmiany marzeń w toku życia jednostki oraz zdiagnozowałem czy są marzenia z przeszłości, które badane osoby chciałyby zrealizować w przyszłości. W badaniach nad marzeniami seniorów zastosowałem paradygmat jakościowy. Badania zrealizowałem metodą wielokrotnego studium przypadku. Wybrałem technikę wywiadu swobodnego, indywidualnego. Wywiad swobodny pozwolił na ekspresję siebie osób badanych i wniknięcie w osobistą sferę duchowości. Badania przeprowadzono wśród uczestników klubów seniora oraz słuchaczy uniwersytetu trzeciego wieku. W badaniach wzięło udział siedmiu Narratorów prowadzących ze mną żywy dialog. W trakcie badań, oraz w czasie ich analizy, przekonałem się jak duże znaczenie mają marzenia w autokreacji jednostki. Dzięki marzeniom Narratorzy nie zamykali się na potencjalne możliwości rozwoju, spełniania się. Byli aktywnymi twórcami swojego życia. Kreowali siebie, a nawet potrafili przekraczać swoje ograniczenia. Prezentowali zatem postawę konstruktywną pokonującą kryzysy i troski. Na ich projekty marzeń miały wpływ indywidualne, społeczne i polityczne doświadczenia (historia życia). Ich struktura osobowości, style życia, warunki ekonomiczne i bytowe, poziom motywacji i chęci, zdobyta wiedza, przekonania oraz inne czynniki wyraźnie wpływały na marzenia – ich tworzenie i realizowanie. Całość osobistego i osobliwego doświadczenia marzeń przez osoby starsze, jako czynnika rozwoju siebie, jest treścią tej pracy.

The ability to create and realize dreams is assigned to every person regardless of their age, origin, appearance, education or other factors. In my reflections, I leaned over the self-creational role of dreams in relation to the life and activity of older people (including their spirituality). The subject of my research was therefore the dreams of the elderly. I made the main goal of the research: to show the temporal perspective of dreams - forms of changes in dream projects in the process of lifelong self-creation (past, current and future intentions). I asked three research questions. 1. To what extent did the dreams contribute to the creation of the senior by herself/himself? I tried to determine the essence of dreams according to seniors. I described their key dreams in the past, present and future. I indicated what meaning these dreams had in the life choices of the surveyed people I referred to the periods of growth of the respondents - childhood, early adulthood, middle adulthood and late adulthood and the key spheres in human existence - family, education, work, health and physicality and leisure, culture and social coexistence. 2. How do the surveyed people balance their lives from the perspective of realizing or not realizing their dreams? The second question referred to the factors stimulating the realization of dreams, including specific people. I also wanted to learn about self-creation barriers. Then I went to the description of general and detailed contentment and satisfaction with life in relation to dreams created. I was interested in the level of satisfaction of seniors with their own activity while fulfilling their dreams. 3. What attitude do the surveyed seniors take towards their own dreams - past, present and future? The third question concerned the reflection of older people on dreams which came true and on dreams which were not fulfilled. I have pointed out the objects and directions of human dreams in a time perspective. I depicted key dreams, dream changes in the course of an individual's life. I diagnosed if there are dreams from the past that the surveyed people would like to realize in the future. I used the qualitative paradigm in researching senior dreams. I carried out the research using the multiple case study method. I chose the technique of a free and individual interview. A free interview allowed the self- expression of the subjects and penetration into the personal sphere of spirituality. The research was conducted among senior clubs participants and students of the third age university. Seven Narrators took part in the research and had a lively dialogue with me. During the research and analysis, I realized how important dreams are in the self-creation of an individual. Thanks to dreams, Narrators did not limit themselves to the potential for development and fulfillment. They were the active creators of their lives. They created themselves and were even able to exceed their limits. Therefore, they presented a constructive attitude overcoming crises and worries. Their dream projects were influenced by individual, social and political experiences (life story). Their personality structure, lifestyles, economic and living conditions, level of motivation and willingness, acquired knowledge, beliefs and other factors clearly influenced dreams - their creation and realization. The essence of this work is the sum of the personal and peculiar experience of dreams by the elderly, as a factor in self-development.