Tworzenie warunków dla rozwoju prawidłowej intonacji mowy i śpiewu dzieci w wieku przedszkolnym

Abstract

Problematyka podjęta w pracy wpisuje się w badania nad tworzeniem warunków dla rozwoju głosu dzieci w wieku przedszkolnym. W szczególności dotyczy tworzenia warunków dla rozwoju prawidłowej intonacji mowy i śpiewu dzieci 6- letnich, co z perspektywy rozwoju mowy oraz rozwoju muzycznego jest niezwykle istotne, a traktowane jest przez nauczycieli przedszkoli marginalnie, wręcz pomijane. Z tego względu autorka podjęła badania nad możliwościami rozwijania prawidłowej intonacji w mowie oraz śpiewie u dzieci 6-letnich, (wprowadzając do zajęć przedszkolnych autorski program Z intonacją za pan brat). Dodatkowo podjęto badania nad determinantami rozwoju tych zdolności i umiejętności w środowisku dzieci. Część teoretyczna złożona jest z pięciu rozdziałów i prezentuje teoretyczne podstawy tworzenia warunków dla rozwoju intonacji u dzieci w wieku przedszkolnym . Pierwszy rozdział ma charakter ogólny – autorka badań przedstawia w nim fundamentalne założenia, idee oraz cele edukacji muzycznej. W drugim rozdziale zostały opisane systemy wychowania muzycznego w XIX wieku. W trzecim rozdziale autorka zwraca uwagę na XX-wieczne oraz współczesne koncepcje i metody edukacji muzycznej dzieci. W czwartym rozdziale rozważania teoretyczne zostały zawężone do intonacji mowy i śpiewu dzieci w wieku przedszkolnym. Piąty rozdział dotyczy pedagogicznych determinant prawidłowej intonacji przedstawionych w literaturze przedmiotu. Przedmiotem badań uczyniono zjawisko intonacji mowy i śpiewu, jako jeden z komponentów prawidłowego rozwoju muzycznego dzieci 6-letnich. Celem poznawczym prowadzonych badań było uzyskanie wiedzy na temat możliwości tworzenia warunków dla rozwoju prawidłowej intonacji mowy i śpiewu, który uznano za najważniejszy cel prowadzonych badań. Celem eksploracyjnym było dokonanie analizy porównawczej poziomu rozwoju intonacji mowy i śpiewu dzieci, z którymi pracowano autorskim programem Z intonacją za pan brat oraz dziećmi nie korzystającymi z tego programu. Celem aplikacyjnym była popularyzacja programu Z intonacją za pan brat pośród nauczycieli przedszkoli oraz rodziców dzieci w wieku przedszkolnym. Podczas przygotowania do badań wyłoniono dwa problemy główne, które przyjęły postać pytań: 1. Czy poziom zdolności muzycznych i umiejętności intonacyjnych zmieni się pod wpływem udziału dzieci w programie Z intonacją za pan brat? 2. Jakie są pedagogiczne uwarunkowania rozwoju prawidłowej intonacji u dzieci w wieku przedszkolnym? Główną metodą badawczą był eksperyment pedagogiczny, w ramach którego zastosowano technikę grup równoległych z dwukrotnych pomiarem wartości zmiennej zależnej. Pomocniczo w badaniach zastosowano technikę sondażu diagnostycznego, wykorzystując wywiad, ankietę oraz analizę dokumentacji. Badaną grupę stanowiło 50 dzieci 6-letnich uczęszczających do Samorządowego Przedszkola nr 6 w Krakowie, 4 nauczycieli – wychowawców grup oraz 50 rodziców badanych dzieci. Wyniki badań poddano analizie ilościowej z wykorzystaniem technik statystycznych (m.in. obliczenia średniej i odchylenia standardowego średniej, obliczenia zmiany punktacji w testach (∆) oraz metoda wieloczynnikowej regresji liniowej). Badania wykazały, że: 1. dzięki zastosowaniu autorskiego programu Z intonacją za pan brat uzyskano znacząco wyższe wyniki rozwoju zdolności muzycznych i umiejętności intonacyjnych w grupie eksperymentalnej 2. u badanych dzieci z grupy eksperymentalnej nastąpiła istotna poprawa zdolności muzycznych w zakresie: poczucia rytmu, tempa oraz słuchu melodycznego 3. Program Z intonacją za pan brat nie jest wystarczająco skuteczny w kwestii rozwijania zdolności percepcyjnych w zakresie rozpoznawania zmian melodii 4. autorski program Z intonacją za pan brat w najwyższym stopniu pomaga dzieciom w rozwijaniu prawidłowej intonacji mowy i śpiewu, a dopiero na drugim miejscu rozwija zdolności specyficznie muzyczne, 5. uwarunkowania środowiskowe (wiedza nauczycieli, przekonania rodziców, frekwencja) nie wpływały znacząco na zmianę wyników post-testu i nie miały istotności statystycznej 6. Znaczenie programu Z Intonacją za pan brat w największym stopniu dla rozwoju intonacji u dzieci, które przed eksperymentem reprezentowały niższy poziom zdolności muzycznych i umiejętności intonacyjnych. Należy zwrócić uwagę na wartość dodaną autorskiego programu Z intonacją za pan brat– zastosowanie programu wiąże się z wyrównywaniem szans edukacyjnych u dzieci o mniejszych zdolnościach początkowych.

The matter of this dissertation is a part of the wide research in the field of creating conditions, that facilitate proper development of the voice of preschool children. The dissertation particularly focuses on creation of proper conditions for the correct speech intonation and singing development in 6-year-old children, that is of major importance from the point of view of both speech and musical development. Despite that, it is often treated insignificant or even neglected by kindergarten teachers. For this purpose, the study author decided to assess the possibilities of developing correct speech intonation and singing in 6-year-old children techniques (that included introduction of the original educational programme entitled: “With intonation as thick as thieves” (Familiarity with intonation) into preschool classes). Additionally, analysis on these abilities and skills improvement determinants in the infantile environment was undertaken. The theoretical part of dissertation, consists of five chapters and presents the theoretical foundations of creating proper conditions for the intonation development in preschool children. The first chapter contains introduction where the author presents the fundamental assumptions, ideas, and goals of music education. The second chapter presents the systems of musical education of the 19th century. In the third chapter, the author highlights the twentieth-century and contemporary concepts and methods of children's musical education. In the fourth chapter, theoretical considerations of the intonation of speech and singing of preschool children are elaborated. The fifth chapter deals with the pedagogical determinants of correct intonation described in the literature. The subject of the study was the phenomenon of speech and singing intonation, as one of the proper musical development of 6-year-old children component. The most important specific goal of the study was to recognize the possibility of creating conditions for correct intonation of speech and singing development. Additionally, the exploratory goal was to compare speech, intonation and singing development in children who underwent the original programme and in those who did not. I have also aimed to popularize the aforementioned authorship programme among kindergarten teachers and parents of preschool children. During the design phase of the research, two major issues emerged: 1. Will the level of musical abilities and intonation skills change as a result of children's participation in the “with intonation as thick as thieves” educational programme? 2. What are the pedagogical conditions for the development of correct intonation in children in preschool age? The main research method was a pedagogical experiment in which the two parallel groups technique was used, followed by serial measurement of the dependent variable values before and after experiment. Aditionally, the technique of diagnostic survey was used, that included an interview, a questionnaire, and an analysis of documentation. The study group consisted of 1) fifty 6-year-old children attending the Kindergarten No. 6 in Krakow, 2) 4 class teachers and 3) fifty parents of the children. The results were calculated with the use of statistical software (including calculation of the mean and standard deviation of the mean, the change in test scores (∆) before and after programme and the multivariate linear regression method). Results are as follows: 1. conduction of the programme “with intonation as thick as thieves”, resulted in significantly better development of musical abilities and intonation skills in the experimental group, 2.in the children from the experimental group, a significant improvement in several musical abilities (sense of rhythm, keeping the pace and melodic perception) was observed, 3. the program “with intonation as thick as thieves” is not effective in the development of perceptual abilities in terms of recognizing melody changes, 4.the original program “with intonation as thick as thieves” primarily helps children in developing the correct intonation of speech and singing, and secondarily to develop specific musical abilities, 5.environmental conditions (teachers' knowledge, parents' beliefs, attendance) did not significantly influence the effectiveness of the experiment, as they did not reach statistical significance, 6. the programme “with intonation as thick as thieves” is mostly effective in the development of intonation in children who, initially represent a worse level of musical abilities and intonation skills. Attention should be paid to the added value of the proprietary program “with intonation as thick as thieves” - as its application is associated with equalizing educational opportunities in children with lower initial abilities.