Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. 83. Studia de Arte et Educatione 5. Warsztat artysty

Abstract

Kolejny tom Rocznika Wydziału Sztuki zatytułowany Warsztat artysty zawiera dwie zasadnicze części. Pierwsza z nich to materiał zebrany wokół zagadnienia: Malarski warsztat: tradycja i współczesność. Do podjęcia tego wątku zaproszono pracowników Wydziału Sztuki Uniwersytetu Pedagogicznego, Wydziału Malarstwa krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych oraz Uniwersytetu Jagiellońskiego. Druga zawiera teksty uzupełniające ten bliski pracownikom i studentom kierunków artystycznych temat. Różnorodność podejmowanych zagadnień potwierdza fakt, że prowokuje on badaczy do zagłębiania się w tajniki warsztatu współczesnego artysty, już nie tylko malarza, lecz także przedstawiciela innych dziedzin, grafika czy designera. Dostrzec także można, czego dowodzą zebrane artykuły i szkice, że w ostatnim czasie pole eksploatacji twórcy, będącego jednocześnie pracownikiem uczelni artystycznej, nie ogranicza się tylko do praktyki w obrębie wybranego na studiach medium, ale polega na dogłębnej analizie genezy własnej techniki (por. Aleksander Mitka, Wykorzystanie starej techniki fotograficznej w malarstwie; Mirosław Sikorski, Współczesne spojrzenie artysty na dawne techniki malarskie (technika temperowo-olejna)) czy historii dziedziny stawianej ponad innymi (por. Grażyna Brylewska, Tkanina i papier jako alternatywne środki obrazowania). Zatem choć w tej części Rocznika króluje malarstwo, to żaden z autorów nie ograniczył się do tradycyjnego rozumienia obrazu, każdy starał się pokazać, że formuła dzisiejszego malarstwa ewoluuje, a ma to swoje źródło w historii, skłania się w stronę innych nurtów, nie tracąc jednocześnie siły społecznego przekazu (Romuald Oramus, Peintre-graveur, malarz uprawiający grafikę. Współzależność technologii i formy). Równocześnie pojawiły się głosy, przybierające miejscami postać bardzo osobistego wyznania, dotyczące spotkania z odkrytym dla siebie polem rozwoju warsztatu, np. w obrębie malarstwa ściennego czy witrażu (Lucjan Orzech, Technologia współczesnej polichromii. Wybrane zagadnienia malarstwa ściennego; Adam Brincken, Obrazy światłem malowane. Wybrane i z autopsji zagadnienia współczesnego witrażu). W rozważaniach o sztuce w początkach XXI wieku nie mogło zabraknąć wątku nowych mediów. Nie powinna dziwić ich obecność w kontekście malarstwa interdyscyplinarnego, wielopłaszczyznowego, nastawionego na nowe technologie. Zarówno w obrębie tkaniny, co potwierdza tekst Grażyny Brylewskiej, jak i malarstwa sztalugowego, technologie cyfrowe torują sobie drogę (por. Krzysztof Kiwerski, Cyfrowy malarz). Wątek podsumowujący rozważania Krzysztofa Kiwerskiego dotyczący szans, jakie oferuje współczesna technika artyście plastykowi, zarówno w sferze reprodukcji, jak i kreacji nowych wirtualnych przestrzeni czy edukacji, koresponduje z zamykającym II część tomu tekstem Małgorzaty Petry o fenomenie Second life (O iluzji czasu, sklonowanym życiu, wirtualnym raju, sztuce i edukacji w second life). Nie tylko ten wątek znalazł kontynuację w pozostałych szkicach. Romuald Oramus, który prowadził czytelnika przez tajniki warsztatu bliskich mu twórców określanych mianem peintre-graveur, z tą wiedzą i z perspektywy kilkudziesięciu lat przygląda się swoim grafikom i okolicznościom ich powstania (Szalone lata 80. i 90. Wokół grafiki własnej). Zbliżony obszar objawia się przed czytelnikami za sprawą szkicu Jacka Zaborskiego Przeżycie, refleksja, obraz, czyli parę słów o własnej twórczości. Teksty Rafała Solewskiego (Wola i okiełznanie) i Bernadety Stano (Peregrynacje prywatne. O rysunkach Piotra Jargusza; Warsztat podręczny Juliana Jończyka) prezentują spojrzenie z zewnątrz na wybrane zespoły prac, szczególnie ważne w kontekście warsztatowym podpatrywanie „kuchni”, ale i sylwetki stojącego w ich cieniu mistrza. Pojęcie warsztatu jawi się zatem przez pryzmat zebranych tekstów nie tylko jako zespół narzędzi, począwszy od pędzla, a skończywszy na komputerze, czy technik, którymi żonglują twórcy różnych specjalności. To również miejsce pracy skrywane przed oczami publiczności albo wręcz przeciwnie, jak w przypadku Jończyka, konstruowane na oczach widzów. Wreszcie to także konteksty dziejowe, w które uwikłany jest zarówno obserwator artystycznego świata, jak i jego obywatel – twórca.