Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. 111. Studia ad Didacticam Biologiae Pertinentia 2

Abstract

Niniejsza publikacja, traktowana jako wymiana poglądów na temat różnorodności biologicznej, na tle badań naukowych i uwarunkowań edukacyjnych, wpisuje się w te działania. Celem jest wypracowanie paradygmatu – wiodącego prądu w nauce – rekomendowanego na różnych etapach kształcenia. Istnieje wiele definicji różnorodności biologicznej oraz sposobów jej określania i pomiaru. Ukazanie dróg przewidywania, zapobiegania oraz zwalczania przyczyn zmniejszania się lub jej zanikania może być jednym z elementów strategii edukacyjnych opartych na krytycznym myśleniu, argumentowaniu i komunikacji społecznej. Pojawiła się zatem konieczność pogłębionych analiz definicyjnych i dyskusji opartych na wynikach badań prowadzonych przez różnych specjalistów na temat teoretycznych i praktycznych uwarunkowań różnorodności biologicznej organizmów. Autorom zaproszonym do współpracy nad publikacją przyświecało założenie, że wiedza rozwijana jest w ramach nie pojedynczych teorii, a raczej większych zbiorów osądów, które powinny być uzgadniane, aby osiągnąć spójność między sobą. Kompleksowe zagadnienia, takie jak bioróżnorodność, wymagają bowiem ożywienia współpracy różnych specjalistów, zwłaszcza w kontekstach edukacyjnych. Dobór prac do pierwszej części tomu poświęconego bioróżnorodności wynikał z chęci nietypowego podejścia do kwestii trwałości układów podtrzymujących życie w biosferze. Bioróżnorodność ma podstawowe znaczenie dla ewolucji, jej ubożenie wyraża się między innymi poprzez zmniejszanie zróżnicowania genowego w populacjach. Istotne znaczenie dla zachowania różnorodności biologicznej w przestrzeni rolniczej ma też zróżnicowanie siedlisk, a bogata bioróżnorodność, definiowana nie tylko jako bioróżnorodność międzygatunkowa, nastręcza poważnych problemów, np. z definiowaniem pojęcia gatunku bakteryjnego. W dyskusji uczestniczą genetycy, fizjolodzy, mikrobiolodzy, paleontolodzy i ekolodzy. Artykuły zawarte w drugiej części tomu podnoszą zagadnienie bioróżnorodności w kontekstach edukacyjnych. Obecność treści dotyczących różnorodności organizmów w programach kształcenia i zawartość treściowa programów nauczania, a równocześnie wyniki badań, które wskazują, że stan świadomości ekologicznej uczniów jest bardzo niski (Morka 2010), a efekty edukacji środowiskowej społeczeństwa niezadowalające (Tuszyńska 2008), wymuszają potrzebę podjęcia kroków w kierunku adaptacji nowych modeli nauczania i uczenia się przyrody, biologii i ochrony środowiska, wspomagających procesy przetwarzania informacji, rekonstrukcji wiedzy i budowania allosterycznego środowiska uczenia się (Giordan 1998).