Zagubione wartości – mądrość, krytycyzm i refleksyjność w podręcznikach do edukacji wczesnoszkolnej

Abstract

W artykule zostały poruszone problemy roli podręczników we wprowadzaniu dziecka w świat mądrości, przede wszystkim za cel postawiono sobie ujawnienie rodzaju oraz częstości aktywizowania i opisywania w podręcznikach kategorii związanych z procesem zdobywania mądrości: z nabywaniem wiedzy, refleksyjnością i krytycyzmem. Przyjętym sposobem opisu była krytyczna analiza kontekstu oraz treści przekazu werbalnego i niewerbalnego podręczników edukacji wczesnoszkolnej, a także reinterpretacja jego sensu. Jako reprezentatywne wybrano trzy podręczniki: Elementarz M. Falskiego, promujący mądrość ludzi pracy i pomocnych dorosłych, Wesoła szkoła i przyjaciele – przedstawiający „optymistyczną” mądrość świata przyrody oraz baśni oraz Nasz elementarz z wizją społeczeństwa wiedzy i „mądrości wykształconych ekspertów”. W konkluzji refleksji i interpretacji wizji świata prezentowanej przez autorów wybranych podręczników należy stwierdzić, iż mimo znaczącej poprawy na przestrzeni dziesięcioleci nadal niewielu twórców podręczników przywiązuje znaczenie do pielęgnowania refleksyjności, mądrości oraz konstruktywnego krytycyzmu i wprowadzania ich w życie dziecka.

The chapter raises the problems of textbooks role in introducing a child into the world of wisdom and the major aim was to reveal the type and frequency of stimulating and describing categories connected with the process of acquiring the wisdom: knowledge, reflectiveness and criticism. Accepted method of description was the critical analysis of the context and contents of verbal and non-verbal source of early-education textbooks as well as re-interpretation of its sense. As a representative there were chosen three textbooks: “Primer / Elementarz” by M. Falski, promoting the wisdom of workers and assistant adults, “Happy school and friends / Wesoła szkoła i przyjaciele” – presenting “optimistic” wisdom of the nature and tales as well as “Our primer / Nasz elementarz” with the vision of society of knowledge and “wisdom of educated experts”. In conclusion of reflection and interpretation over the vision of world presented by authors of selected analyzed textbooks it should be stated that despite significant improvement throughout decades still few textbooks authors pay attention to cultivate reflectiveness, wisdom and constructive criticism as well as introducing them into child life.