Writer’s Bilingualism as Translator’s Challenge

Abstract

Chociaż dwujęzyczność pisarza rzadko analizowana jest z punktu widzenia tłumacza, zagadnienie to można rozpatrywać biorąc pod uwagę dwie perspektywy: nieintencjonalne interferencje językowe lub świadome wprowadzanie nietypowych elementów leksykalnych i syntaktycznych w tekście oryginalnym. Tłumacz zwykle ignoruje wpływy przypadkowe i stosuje formy poprawne dla języka docelowego. Dużo poważniejsze wyzwanie stanowi sytuacja, gdy pisarz dwujęzyczny wykorzystuje bilingwizm jako narzędzie służące do kreowania specyficznych efektów w tekście literackim. Różnorodne typy interferencji językowej i świadomego korzystania ze znajomości języków obcych zilustrować można przykładami zaczerpniętymi z utworów Josepha Conrada – Polaka, który pisał po angielsku, lecz doskonale władał także francuskim. Tłumacz Conrada zmierzyć się musi z problemem, jakim jest (nie)możliwość rekonstrukcji wrażenia obcości i/lub nowatorstwa językowego tworzonego za pomocą zapożyczeń w tekstach oryginalnych. Sięganie w przekładzie po elementy zaczerpnięte z języka ojczystego pisarza, które w wersji angielskiej zaskakiwały czytelników swą niezwykłością, może potencjalnie prowadzić do zubożenia tekstów o jakości artystyczne i estetyczne charakterystyczne dla utworów oryginalnych i zamienić elementy twórcze w banały. Niniejsza analiza obejmuje wybrane przykłady, które można zaklasyfikować jako wpływy z języka polskiego lub francuskiego w utworach Conrada. Omówiona jest ich funkcja w danych tekstach oraz porównane są one z polskimi przekładami pod kątem recepcji przez czytelników angielskich i polskich.