Kształtowanie postaw proekologicznych uczniów klas I-III szkół podstawowych

Abstract

Problem kształtowania postaw proekologicznych uczniów klas I-III wydaje się być coraz bardziej aktualny. Zagadnienia związane z nauczaniem środowiskowym są w coraz szerszym zakresie przedmiotem zainteresowania dydaktyków i nauczycieli praktyków. Znalezienie odpowiedzi na pytanie, jakie stosować metody nauczania w celu kształtowania prawidłowych zachowań wobec przyrody i środowiska może mieć dla pedagogów ogromne znaczenie. Może mianowicie podsunąć sposób skuteczniejszego oddziaływania dydaktyczno-wychowawczego na kształtowanie stosunku człowieka do przyrody. Każdy człowiek w mniejszym lub większym stopniu wpływa na środowisko, w którym żyje, dlatego powinien posiadać ukształtowane postawy w stopniu adekwatnym do jego możliwości działania na rzecz ochrony środowiska. Uczniowie w młodszym wieku szkolnym również mają wiele możliwości przezwyciężenia kryzysu ekologicznego współczesnego świata, bowiem w tym wieku najskuteczniej można kształtować wrażliwość na potrzeby środowiska, rozwijać emocjonalną chęć działania na rzecz jego ochrony, uczyć miłości i szacunku do przyrody. Mimo pozornego dostrzegania wagi edukacji środowiskowej w wielostronnym rozwoju dziecka oraz kształtowaniu jego osobowości, problem przez nas omawiany nie był dotąd tematem badań empirycznych, a tym bardziej badań eksperymentalnych. Fakt niebagatelnego znaczenia przyrody w życiu człowieka stał się inspiracją do podjęcia badań nad tym, w jaki sposób kształtują się postawy proekologiczne w młodszym wieku szkolnym. Celem pracy jest więc próba przedstawienia prawidłowości kształtowania postaw proekologicznych uczniów w młodszym wieku szkolnym przez dobrane metody nauczania i wychowania. Przedmiotem badań własnych autorki było kształtowanie trzech elementów składających się na postawę proekologiczną, a mianowicie komponentu intelektualnego, emocjonalno-motywacyjnego oraz behawioralnego. W ostatnich latach wiele miejsca poświęcono w literaturze specjalistycznej edukacji środowiskowej. Na ogół autorzy publikacji starają się udowodnić ogromną rolę tej edukacji w dzisiejszej szkole. Brakuje jednak opracowania dotyczącego zagadnienia kształtowania postaw proekologicznych uczniów w młodszym wieku szkolnym przez wybrane metody nauczania i wychowania. W literaturze pedagogicznej funkcjonują zaledwie pojedyncze poradniki wspomagające metodykę nauczania początkowego, zawierające wskazówki odnośnie do przesłanek i środków nauczania i wychowania uczniów w dziedzinie ochrony i kształtowania środowiska. Na łamach czasopism pedagogicznych ostatnio pojawia się wiele artykułów, w któiych nauczyciele nauczania początkowego prezentują własne rozwiązania metodyczne i organizacyjne w zakresie omawianego przez nas problemu. Jednak nie są one jeszcze udokumentowane wynikami badań empirycznych. Praca składa się z trzech rozdziałów. W pierwszym omówiono założenia teoretyczne kształtowania postaw proekologicznych uczniów w toku środowiskowej edukacji wczesnoszkolnej. W rozdziale drugim przedstawiono koncepcję badań empirycznych, które miały dać odpowiedź na interesujące nas pytania badawcze, dotyczące zmian i wielkości tychże zmian w komponentach: intelektualnym, emocjonalno-motywacyjnym i behawioralnym postaw proekologicznych pod wpływem stosowania metod opartych na obserwacji, działalności praktycznej uczniów oraz gier i zabaw dydaktycznych. Rozdział trzeci zawiera analizę i interpretację rezultatów własnych badań empirycznych. Całość pracy jest efektem studiów zarówno teoretycznych, polegających na doborze i studiowaniu literatury dotyczącej interesującego nas zagadnienia, jak i empirycznych, polegających na intencjonalnym wprowadzeniu czynnika eksperymentalnego i zaobserwowaniu zmian powstałych pod jego wpływem.