Językowy obraz świata wartości w wypowiedziach uczniów kończących szkołę podstawową

Abstract

W prezentowanej publikacji podejmuję empiryczną próbę rozwiązania problemu podmiotowej rekonstrukcji językowego obrazu świata wartości młodzieży, w większości piętnastolatków, mających za sobą ośmioletni okres edukacji szkolnej. Kilka przyczyn złożyło się na uwzględnienie przywołanej problematyki. Przede wszystkim trzeba wskazać na fakt, iż zagadnienia aksjologiczne wysunęły się w ostatnich latach na pierwszy plan w wielu dyscyplinach humanistycznych, również w dydaktyce literatury i języka polskiego, wiążącej ową problematykę z kwestią podmiotowego kształcenia, a więc takiego strukturowania procesów edukacyjnych, w których uwzględnia się opinię ucznia i motywuje go do poznawania i przeżywania świata wartości, wpisanego w utwory literackie i różne teksty kultury oraz zawartego w języku i wyrażanego za jego pośrednictwem. Szkoła, która stara się generować pożądane społecznie zachowania, jest pozbawiona opartych na naukowych podstawach informacji o wartościach najbardziej cenionych przez uczniów. Jakże więc może tworzyć mocne fundamenty emocjonalnego zakorzenienia swoich podopiecznych w świecie wartości szczególnie pożądanych z humanistycznego punktu widzenia. Chcąc przynajmniej częściowo wypełnić tę lukę informacyjną, przeprowadziłem szeroko zakrojone, zróżnicowane środowiskowo badania empiryczne, dotyczące m.in. preferencji wyborów wartości przez współczesną generację piętnastolatków.