Kształcenie zintegrowane dzieci o specjalnych potrzebach edukacyjnych

Abstract

Obecnie można mówić o dwóch etapach realizacji obowiązku szkolnego w szkole podstawowej przez dzieci o specjalnych potrzebach edukacyjnych. Kształcenie na pierwszym etapie szkoły podstawowej przyjęło charakter zintegrowany, co oznacza, że nauczyciel organizuje zajęcia według ustalonego programu obejmującego treści zgrupowane wokół określonych rodzajów edukacji, a nie tradycyjnych przedmiotów szkolnych. Za cel koronny uznać trzeba pomoc uczniowi w odkrywaniu jego człowieczeństwa. Istotny wpływ na obecny kształt nauczania początkowego mają: celowe interwencyjne oddziaływania pedagogiczne na występujące u dzieci niepełnosprawnych odchylenia rozwojowe od normy. Podstawowym warunkiem zarówno teoretycznej wiedzy, jak i propozycji praktycznych jest wypracowanie skutecznych form, metod i środków oraz sposobów organizowania pracy z dzieckiem o specjalnych potrzebach edukacyjnych. Opisane w książce powiązania i zależności omawianych koncepcji kształcenia zintegrowanego wskazują na elementy łączące nauczanie całościowe. Sięgając do historii warto przywołać metodę ośrodków pracy M. Grzegorzewskiej i jej niezmienną wartość rewalidacyjną. Praktyczna realizacja nauczania tą metodą natrafia na trudności, gdyż wymaga ona spełnienia warunków organizacyjnych i twórczych ze strony nauczyciela. Stosowanie konkretnych technik i metod stymulujących kreatywność dziecka pozwala na rozwijanie elementarnych zdolności twórczych uczniów. Sytuacje edukacyjne, stwarzane przez nauczyciela w ramach nauczania zintegrowanego oraz w wyniku dodatkowej pomocy dzieciom, pozwalają na stymulowanie poznawczego rozwoju uczniów. Trzeba zaznaczyć, że dorobek metodyki nauczania dzieci ze specjalnymi potrzebami jest imponujący. Ważnym aspektem, na jaki należy zwrócić uwagę, jest trudność doboru szczegółowych treści nauczania. Stąd istotne stało się przedstawienie nowych koncepcji realizacji programu nauczania dzieci o specjalnych potrzebach edukacyjnych z klas początkowych. Obecny stan realizacji edukacji szkolnej wymaga od nauczyciela różnych kompetencji, między innymi poznawczych, komunikacyjnych, społecznych, organizacyjnych i instrumentalnych (metodycznych). Powstają one dzięki operatywności wiedzy merytorycznej, psychologicznej, pedagogicznej, która umożliwia efektywną pracę nauczyciela. Anglicy definiują jego pracę, jako „ożywioną interakcję z ludźmi", którzy muszą rozwiązywać różne praktyczne problemy. Musi to być człowiek z inicjatywą. Uczeń - najważniejszy podmiot wszystkich działań pedagogicznych - musi mieć szansę rozwoju osobowego przez akty twórczego komunikowania się z nauczycielem. Na książkę tę składają się teksty stanowiące efekt pracy zespołu. Prezentowany wybór zawiera zatem prace najnowsze, pisane specjalnie dla nauczycieli i studentów. Materiały zostały dobrane tak, aby przedstawić najważniejsze koncepcje i założenia teoretyczne współczesnej dydaktyki specjalnej. Podstawy programowe obowiązujące w szkolnictwie specjalnym i integracyjnym określają zadania sprzyjające rozwojowi uczniów. Nauczyciele dostosowują je do potrzeb i możliwości dzieci o specjalnych potrzebach edukacyjnych. Biorą oni pod uwagę zarówno czynniki zdrowotne, fizyczne, sensoryczne, środowiskowe, jak i inne, które są istotne w toku programowania zajęć. Integrowanie treści zaczyna się wcześniej, kiedy nauczyciel planuje pracę, pisząc swój tzw. rozkład materiału. Jednak właściwy żywy proces integrowania dokonuje się w toku pracy nauczyciela z uczniem. Skomplikowany z natury proces nauczania zintegrowanego ukazuje styczność dyscyplin, na których opiera się proces rewalidacji uczniów w okresie wczesnoszkolnym. Podkreślić tu trzeba kompetencje praktyków, którzy uczestnicząc w procesie edukacji dziecka przyczyniają się do podniesienia poziomu pracy nauczycieli i uczniów.