| dc.description.abstract | Przy analizie fińskiej polityki z 1939 r. nasuwa się sformułowanie Davida Reynoldsa: "słuszna polityka, fałszywe
przesłanki". Finlandia zaatakowana została przez Armie Czerwona 30 listopada 1939 r., po kilku seriach
przeciągających się rozmów. Pierwsza trwała od kwietnia 1938 r. do kwietnia 1939 r. Finowie w obawie przed
naruszeniem zasady integralności terytorialnej odrzucili wówczas możliwość jakichkolwiek ustępstw. Po 17 września
1939 r. byli do nich bardziej skłonni, ale gdy zapoznano się w Helsinkach z warunkami przedstawionymi Estonii,
minister spraw zagranicznych Elias Erkko uznał, że podobnych warunków Finlandia nie mogłaby przyjąć - "lepiej, aby
sprawy przybrały najgorszy obrót" - oświadczył posłowi niemieckiemu Wipertowi von Вlücherowi. Mimo to, rozmowy z
Rosjanami podjęto w październiku i prowadzono je do połowy listopada. Godzono się tym razem na poważne ustępstwa.
Odmawiano jednak przyjęcia radzieckiego garnizonu i przekazania w rosyjskie ręce umocnień na Przesmyku Karelskim. Za
sukces można było uznać natomiast przeciągniecie negocjacji do pory roku, w której radziecki atak wydawał się
nieprawdopodobny ze względów czysto klimatycznych. I choć atak ów nastąpił, w Helsinkach nadal uważano, że jest to
kontynuacja radzieckiego bluffu i podejmowano wysiłki by do negocjacji powrócić.
Konieczność prowadzenia wojny stanowiła zaskoczenie również dla Moskwy. Rosjanie, chcąc osadzić w Helsinkach
komunistyczna ekipę Otto Kuusinena, byli przygotowani do użycia środków zastosowanych w wypadku Polski czy państw
bałtyckich. Zdecydowany opór, jaki napotkali na całej fińskiej granicy był dla nich czymś zaskakującym. Obie strony
znalazły się w wojnie, której nie pragnęły. Finowie zapewne poszliby na bardzo daleko idące ustępstwa, gdyby
uprzednio uznali nieuchronność radzieckiego ataku.
W efekcie "wojny zimowej" straty terytorialne Finlandii przekroczyły to, czego Rosjanie domagali się w jesiennych
negocjacjach z 1939 r. Musiała ona przyjąć radziecki garnizon, oddać nie tylko fortyfikacje na Przesmyku Karelskim -
klucz do swego domu, ale również wybrzeża Jeziora Ładogi. Co więcej, pozbawiona po drugiej wojnie światowej tych
terenów, a także dającego dostęp do Morza Barentsa regionu Petsamo, pozostawała państwem niepodległym, doskonale
rozwijającym się mimo niebezpiecznego sąsiedztwa. Niepodobna jednak zgodzić się ze stwierdzeniem, że to samo można
było osiągnąć bez wojny i za cenę mniejszych strat. To opór Finów w wojnie zimowej i powszechna sympatia dla "Dawida
walczącego z Goliatem" skłoniły Rosjan do zawarcia kompromisowego pokoju. Dzięki niemu Finlandia mogła uniknąć losu,
jaki jej i innym narodom ówczesnej Europy Środkowej zgotował spisek Stalina z Hitlerem.
Literatura dotycząca "wojny zimowej" jest bogata. Wprowadzenie do niej stanowi, załączony do pracy, wykaz literatury
cytowanej. Jednakże dla lepszego zrozumienia wydarzeń z tych lat pożądana jest również lektura dająca ogólny pogląd
na dzieje Finlandii, owego szwedzkiego "przedmurza", najbardziej na północ wysuniętego punktu styku i starcia
pomiędzy europejskim Zachodem i Wschodem. Syntetycznych opracowań dziejów Finlandii jest szereg. Na szczególną uwagę
zasługują prace: Tadeusza Cieślaka, Johna Wuorinena, Aureliana Sauvageota, Larsa Puntili czy Eino Jutikkali i Kauko
Pirinena. Szczególną rolę w polskiej literaturze odegrała książką Henryka Batowsklego "Rok 1940 w dyplomacji
europejskiej". Pisana z wszelkimi ograniczeniami, jakie narzucała ówczesna cenzura, stawiała problem, prezentowała
literaturę i zachęcała do podjęcia badań. | pl_PL |
