| dc.description.abstract | Eliza Orzeszkowa przyrównała nowelę do „błyskawicy, która przelotnie,
lecz świetnie oświetla jeden kątek świata lub na nim jeden przedmiot”.
Współcześni teoretycy gatunku tę wypowiedź traktują bardzo serio,
widząc w noweli taki sposób rozpoznawania świata, który z drobiazgów
i detali codzienności prowadzi do nagłego ujawnienia jakiejś ważnej
prawdy. W tym duchu są też utrzymane sposoby interpretowania
krótkich form epickich pomieszczone w tym tomie: skupiają się nieraz na
jednym elemencie utworu, by poprzez uważną analizę dochodzić do sensów,
które przed wieloma czytelnikami były dotąd ukryte. Niniejszy tom
zawiera też interpretację listu. Epistolografia zasadniczo nie spełnia kryteriów
literackości, niemniej w niektórych epokach (jak w romantyzmie)
wypowiedź listowna wchłania cechy dominującego prądu literackiego.
Potraktowanie listu jako gatunku wypowiedzi niezbyt odległej od poetyki
krótkich form epickich wydaje się więc uzasadnione.
Nie pierwszy to w polskim literaturoznawstwie zbiór różnych interpretacji
nowel i opowiadań, a pewnie i nie ostatni. Pierwszy bodaj za to.
który tak wyraźnie dąży do ujęć interdyscyplinarnych - historii i teorii
literatury, dydaktyki literatury oraz lingwistyki. Obok celu poznawczego
taka kompozycja tomu spełnia też funkcje poglądowe jako demonstracja
różnych metod badawczych. Książka może więc być wykorzystywana
przez różne grupy czytelników: nauczyciel i-polonistów, studentów, a także
licealistów i każdego miłośnika literatur) . Z myślą o szerokim kręgu
odbiorców zamieszczone tu artykuły, respektując intelektualne rygory
postępowania badawczego, zostały napisane językiem jak najprzystępniejszym.
Jakkolwiek interpretuje się tu teksty wielu autorów, powstałe
w różnym czasie i reprezentujące różne prądy estetyczne, wszystkie artykuły
scala wpisana w te utwory problematyka aksjologiczna. Większość
interpretacji dotyczy utworów z epoki pozytywizmu - nie tylko dlatego,
że był to „złoty wiek” nowelistyki polskiej. W zainteresowaniu, jakie
wśród autorów budzi zwłaszcza Orzeszkowa, dotąd bardziej ceniona jako
powieściopisarka, widać chyba i jakiś znak czasu. Może właśnie te utwory
kryją takie prawdy i wartości, których poszukuje się dzisiaj? | pl_PL |
