Krosno w czasach Odrodzenia : studia nad społeczeństwem miasta

Abstract

Na książkę składają się cztery szkice oraz tabele zbierające materiał rozproszony na kartach ksiąg miejskich. Przekonanie o możliwości rozwiązania w stopniu przynajmniej dostatecznym zasygnalizowanych wcześniej problemów budujemy na podstawie źródłowej, której największą zaletą jest to, że stanowi wytwór urzędów pozostających w najbliższym kontakcie z podlegającymi ich jurysdykcji mieszkańcami Krosna i jego przedmieść. Wartość pierwszorzędną posiada jej jednorodność i kompletność, odnosząca się do czasów Odrodzenia w jego rozkwicie i o zmierzchu. Opieramy się zatem na zespole obszernych ksiąg czystopisów, będących świadectwem działalności urzędu radzieckiego w latach 1538-1600 i urzędu wójtowsko-ławniczego w latach 1512-1630. Jak na miasto tej wielkości imponujący zasób źródeł historycznych zakreśla chronologię pracy na okres XVI i pierwszych trzydziestu lat XVII stulecia. Daje przy tym okazję poznania życia miejskiego niejako od wewnątrz, z pozycji mieszkańca miasta i zarazem jego współgospodarza. Eliminuje wreszcie konieczność posługiwania się jedynie dokumentami powstałymi w wyniku sprawozdawczości lub wydawanymi według określonych schematów przywilejami, które podnosiły samopoczucie rajców różnych ośrodków miejskich, nawet będących bardziej wsiami niż miastami. Owe źródła prawa w naszych rozważaniach stanowią element co najwyżej równorzędny i weryfikujący pozostałość aktową po urzędach miejskich. Na tych samych warunkach uwzględnione zostały opracowania o Krośnie, dawniejsze, pióra W. Sагnу i A. Lewickiej oraz bardziej nowoczesne ujęcia autorstwa J. Wyrozumskiego, J. Garbacika, S. Cуnarskiego, D. Quirini- Popławskiej i S . Brekiesza. Prezentowany tutaj zbiór studiów powstał na podstawie materiałów archiwalnych gromadzonych dla potrzeb opracowania dotyczącego zasiedlania, stosunków własnościowych, życia zawodowego mieszkańców Krosna w dobie Odrodzenia, stanowiącego podstawę dysertacji doktorskiej, przygotowanej pod kierunkiem prof. dr hab. Feliksa Kігуka i obronionej w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Krakowie w 1986 r. Tworzy jednak odrębną całość, powstał bowiem na podstawie źródeł historycznych nie wykorzystanych we wspomnianej pracy. Mamy nadzieję, że przyczyni się do poszerzenia wiedzy na temat funkcjonowania środowiska społecznego w miastach średniej wielkości szesnastowiecznej Rzeczypospolitej, a wspólnie ze wspomnianym wyżej opracowaniem oraz pozostającymi również w maszynopisach artykułami odnoszącymi się do duchowieństwa i życia codziennego w Krośnie ujrzy światło dzienne drukiem w niedalekiej przyszłości.