Deflacyjna i akumulacyjna rola wiatru w okresach zimowych na obszarze Beskidu Niskiego
View/ Open
Author:
Janiga, Stanisław
Publisher:
Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej, Kraków
xmlui.dri2xhtml.METS-1.0.item-issn: 0239-6025
xmlui.dri2xhtml.METS-1.0.item-iso: pl
Date: 1975
Metadata
Show full item recordAbstract
Prowadzone na szeroką skalą badania terenowe w celu racjonalnego wykorzystania
środowiska naturalnego i ochrony jego przed dewastacją doprowadziły
do rewizji poglądów na rolę holocenu jako okresu tworzenia i
przemodelowywania rzeźby. Uwzględniany jest równocześnie wpływ gospodarczej
działalności człowieka na przyspieszenie lub hamowanie tempa przemian.
Badania terenowe, które przez kilka lat prowadziłem na większym obszarze,
dały podstawę do uchwycenia kierunków i tempa przekształcania
rzeźby przez współczesne procesy morfogenetyczne. Praca jest jednym z
rozdziałów dysertacji doktorskiej wykonanej w Zakładzie Geografii Fizycznej
Instytutu Geografii Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Krakowie pod
kierunkiem doc. dra Tadeusza Ziętary, któremu tą drogą składam serdeczne
podziękowanie. Dziękuję równocześnie prof. dr Alfredowi Jahnowi oraz
prof. dr Janowi Flisowi za życzliwe uwagi i dyskusje nad zagadnieniami
poruszonymi w tej pracy.
Szczegółowe badania prowadziłem w latach 1965-1970 we wschodniej
części Beskidu Niskiego. Celem badań było wyjaśnienie deflacyjnej i akumulacyjnej
roli wiatru na obszarze Beskidu Niskiego. Na drodze szczegółowych
obserwacji i pomiarów na wielu stanowiskach, dążyłem do poznania
wielkości deflacji śniegu i gleby. Starałem się określić zależność rozmiarów
deflacji od położenia i warunków naturalnych pola pomiarowego.
Równocześnie mierzyłem objętości zasp usypanych ze śniegu zebranego z
jednego pola. W okresach zimowych badałem też warunki termiczne i anemometryczne
w rejonach intensywnej deflacji.
Dążyłem do określenia:
- miejsc intensywnej deflacji śniegu i gleby,
- miejsc depozycji przewianego śniegu i gleby,
- natężenia przewiewania w zależności od ilości opadów, warunków
termicznych, siły i częstotliwości wiatrów,
- mechaniki powstawania i przemian zachodzących w zdeponowanych zaspach.
Na podstawie pomiarów w różnych piętrach wysokościowych dążyłem do
uchwycenia wpływu wysokości bezwzględnej i względnej oraz ekspozycji pola
pomiarowego na nasilenie deflacji. The problem of relief modelling by winter deflation is seen distinctly
on the basis of recent investigations. The author, founding his study
upon the researches he has made in the Low Beskid, calculated the magnitude
of snow and soil deflation. He also deals with the dependence of
destruction on the natural environment. The connection between the intensity
of destruction and the course of weather during winter is also
considered. The processes of the destruction depend on the land use-this
is the economical aspect of this study. The author gives no general conclusions,
nevertheless he postulates the necessity of further investigations
in this domain.
Wind activity in aeration of snow and loose waste has surface character.
The intensity of the process depends on the intensity, the frequency,
and the structure of snowfall, as well as on the distribution of
windy days and on the strength of wind.
Survey fields on arable land lost the surface stratum of 2.73 mm during
the winter. In the same time the swarded fields have lost 0,043 mm
on the average.
The largest losses of material were noted in the winter of 1967/68.
During this winter the quantity of days with the strong winds was over
the mean number.
Large temperature contrasts, a favourable weather succession and the
mean snowfall caused the significant progress of deflation. In all the vertical
zones the wind activity was similar, but the quantity of the material
taken from the mountain survey fields was greater.
From the results of a field work-293 ha of arable land and 270 ha of
meadows and pastures were investigated-the magnitude of the deflation
was computed. This magnitude equalled 27 m3/ha on the mountain foreground
and 89 m3/ha in the upper part of southern slopes. On the windward slopes,
the draining off of the smallest particles of waste makes the soil fertility
worse.The decrease of these small fractions made advances of frost weathering
greater. Because of the selective activity of this weathering,
planes and crests came into existence on the slopes of various geological
structure.
Further measuring on the larger area is necessary to define the size
of the deflation and to find methods of counteraction of this process.
Another point is the role of snowdrifts and of the soil they contain.
The deflation in the investigated area was rather equal to the accumulation.
The deflation areas were multiply larger than deposition places,
which were only 2-12% the former ones. An additional supply of moisture
from snowdrifts animated the gravity processes and sharpened the
relief. On the direct slopes, where the snow was accumulated over the valley
bottom, the material melted out of the buried snowdrifts made two concave
sectors separated by a wall of accumulated deposits. The greatest
accumulation was observed slightly below the middle of the snowdrift.
Generally, the deflation prevailed on the southern slopes, the accumulation
dominating on the northern ones.
The deflation makes field ridges and roads rise over the surface of
the arable land, due to the great soil decreases. The southern slopes,
overdried, are not attacked by any other destruction processes. A tillage,
without autumn harrowing, protects the soil from the deflation. The
presence of trees and even singly dispersed shrubs on the fields are also
of some importance. The accumulation of the snowdrifts on the shadow
slopes is profitable for water management.