Analiza zawartości niektórych pierwiastków u żaby trawnej Rana temporaria L. w okresie odrętwienia zimowego i pory godowej

Abstract

Badania przeprowadzono na dojrzałych osobnikach żaby trawnej Rana temporaria L. odłowionych z ich naturalnego środowiska. Żaby odławiano w II dekadzie grudnia (okres odrętwienia zimowego) oraz w III dekadzie marca (okres pory godowej). W okresie zimowym połowów dokonywano w miejscu zimowania żab — był to wolnopłynący strumień w Węgrzcach Wielkich koło Krakowa (50°00’N, 20°10’E). Żaby zimowały w mule pod grubą warstwą lodu. W okresie pory godowej odławiano żaby w parach in amplexus z tego samego strumienia, z miejsc gdzie woda tworzyła szersze powierzchnie, przy drewnianych przegrodach. Wybór pory godowej i okresu odrętwienia zimowego był podyktowany znacznymi różnicami w metabolizmie Rana temporaria L. stanowiąc tym samym dogodny okres do obserwacji. Zawartość cynku, kadmu, ołowiu i miedzi oznaczano w następujących tkankach i narządach żaby trawnej Rana temporaria L.: tkanka płucna, jądro, jajnik, nerka, tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana, mięsień sercowy, tkanka kostna, skóra, wątroba, serce, mózg. Zawartość pierwiastków w badanych narządach i tkankach oznaczano metodą woltoamperometrii liniowej. Jest to metoda elektrochemiczna polegająca na pomiarze prądu przepływającego przez układ elektrolityczny (badaną próbkę ze zmineralizowaną tkanką lub narządem) w zależności od przyłożonego do układu elektrod napięcia. Wyznaczone zależności dostarczają informacji o jakościowym i ilościowym składzie elektrolitu (badanej próbki). W wyniku przeprowadzonych badań stwierdzono najwyższą zawartość cynku w nerce w każdym okresie badawczym i u obu płci. Znacznie mniejszy, lecz również wysoki poziom cynku zanotowano w jądrach i jajnikach żaby trawnej, w obu okresach badawczych. Na szczególną uwagę zasługuje również fakt stosunkowo wysokiej zawartości cynku w mózgu. Zarówno w okresie zimowania jak też w okresie pory godowej. Podobną ilość tego pierwiastka odnotowano w tkance kostnej, w której stwierdzono bardzo małe różnice osobnicze w zawartości cynku, wyrażające się niewielkim odchyleniem standardowym wyników. Z kolei najmniejszą zawartość cynku stwierdzono w skórze zarówno samców i samic w okresie zimowania, wątrobie samców oraz w mięśniu sercowym samic w okresie pory godowej. Wysoką zawartość miedzi zanotowano w nerce, wątrobie, mózgu i gruczołach rozrodczych samic i samców zarówno w okresie zimowania jak i pory godowej. W obu okresach badawczych najmniejszą zawartością miedzi charakteryzowała się tkanka kostna u samic i samców. Natomiast w nerce zawartość miedzi charakteryzowała stosunkowo duża zmienność osobnicza wyników. Szczególnie dużą zawartość ołowiu wykazano w płucach samic i samców we wszystkich okresach badawczych, w tkance kostnej, nerkach i skórze. Natomiast najniższą zawartością ołowiu cechował się mózg, gruczoły płciowe, oraz mięsień sercowy. W najmniejszych ilościach w badanych narządach występował kadm. Największą zawartością kadmu stwierdzono w płucach oraz skórze. Natomiast najmniejszą jego ilość obserwowano w mózgu oraz gruczołach rozrodczych. Reasumując należy stwierdzić, że istnieje wzajemna zależność w występowaniu poszczególnych pierwiastków w badanych narządach, oraz, że organizm Rana temporaria może w sposób aktywny nimi dysponować. Analiza rozmieszczenia tych pierwiastków w poszczególnych narządach nie pozwala na stwierdzenie, że u Rana temporaria L. można mówić o określonej strategii inkorporacji cynku, miedzi, ołowiu i kadmu. Względne zawartości tych pierwiastków świadczą o możliwości adaptacji tego gatunku do środowiska w którym żyją.

Concentrations of copper, zinc, cadmium and lead was investigated in organs and tissues of common frog during hibernation and matting period, redistribution of element’s between tissues and organs and their correlations, accumulation of zinc, copper, cadmium and lead in investigated organs and tissues during two periods.